Zo moet u handelen bij een ongeval

Wie als veehouder of akkerbouwer een cursus bedrijfshulpverlening (BHV) wil volgen, verdwaalt niet in een woud van maatwerk. Algemene cursussen zijn er in overvloed – grootste aanbieder Stichting Bedrijfshulpverlening Nederland (SBN) noteert jaarlijks ruim 30.000 cursisten –, maar deze BHV-cursussen zijn niet specifiek op landbouw toegespitst. Opvallend, omdat bedrijfsrisico’s juist hier relatief groot zijn. Denk alleen al aan mestgassen (veehouderij), gewasbeschermingsmiddelen (akkerbouw) of grote machines. Ook opvallend omdat een BHV-cursus wettelijk verplicht is. En niet alleen als een bedrijf personeel heeft. Ook in geval van gasten (dierenarts, adviseur) geldt een verantwoordelijkheid.

Weinig animo

Door een gebrek aan maatwerk is er weinig animo onder boeren om BHV-cursussen te volgen. Er zijn ook niet veel agrarische aanbieders. Alleen Stichting Gezondheidszorg Agrarische Sectoren (Stigas), Nordwin College en Cursuscentrum Agribusiness kunnen maatwerk bieden. Maar die hebben allemaal één probleem. Ze kunnen nauwelijks groepen maken. “Het is moeilijk om varkenshouders, melkveehouders of akkerbouwers bij elkaar te krijgen. Het zijn vaak individuen die meedoen”, zegt preventie adviseur Wim Klaucke van Stigas. “Die stromen dan in bij cursisten van andere deelsectoren waar bedrijven groter zijn en waar meer deelnemers zijn. Bijvoorbeeld hoveniersbedrijven of loonbedrijven.”

Deel 2 van de BHV-cursus: EHBO. Een dummy ligt bekneld onder een trekker. De deelnemers kijken aandachtig toe.

Veel onbekendheid

Het is een probleem dat vooral geldt voor grote landbouwsectoren. Stigas ziet dat terug in de eigen cijfers. Jaarlijks halen 100 tot 130 cursisten er een BHV-certificaat. Maar in de deelsectoren melkveehouderij, varkenshouderij en akkerbouw is zowel in 2014 als in 2015 geen enkel certificaat uitgereikt. De boeren die wél meededen, zaten altijd ‘verstopt’ in andere deelsectoren. Klaucke wijt die matige aanloop aan een aantal factoren. “Ten eerste is er gewoon veel onbekendheid over dit onderwerp, ten tweede zien boeren er onvoldoende het nut van in en ten derde verdwijnen er steeds meer podia waar wij specifieke groepen kunnen voorlichten.”

Maatwerk voor melkveehouders

Er is dus nog veel terrein te winnen. In dat kader meldde zich begin deze maand een nieuwe agrarische speler op de BHV-markt: Van de Belt Agri Service in Donkerbroek (Fr.). Dit bedrijf wist wel een groep melkveehouders bij elkaar te krijgen, zodat een specifieke cursus gegeven kon worden. Die was 19 november. Tien tot twaalf veehouders volgden een maatwerkcursus met zowel theorie als praktijk.

Hoe ziet zo’n cursus eruit? Eigenaar Rien van de Belt legt uit: “De cursus bestaat uit twee dagdelen. Daarin staan vier grote thema’s centraal waarmee melkveehouders om moeten kunnen gaan: brand/rook, mestgassen, stieren en EHBO (wonden, bloedingen, beknellingen). Deze cursus wordt door een ervaren instructeur/brandweerman gegeven. En daarbij komen ook specifieke thema’s aan bod. Bijvoorbeeld het dodelijke ongeval met de mestsilo in Makkinga in 2014.”

Beweeg over de iconen om de ervaring te lezen van een van deelnemers aan de eerste landbouwspecifieke BHV-cursus van Beltagri.

Invulling van de cursus

De cursus begint met theoretische informatie over brand. Wat kunnen en moeten boeren in zo’n geval doen? Tijdens deze les mogen ze een brandblusser leegspuiten. Ook wordt een schuur vol rook gezet. Een belangrijk deel van de ochtend is vervolgens ingeruimd voor theorie over de omgang met mestgassen. Van de Belt: “Cursisten krijgen dan uitleg over een rookproef om te kijken wat de beste dag is om mest te mixen. Want daar zit het meeste risico. Mestgassen ruik of voel je meestal niet. Maar als het misgaat, wordt ook een scenario voorgelegd. Hoe reageer je in een stressvolle situatie? Concreet voorbeeld: wat als iemand in een mestput valt. De natuurlijk reactie is helpen, maar de juiste volgorde moet zijn: mixer uitzetten, verse perslucht naar binnen en brandweer bellen.”

Een derde punt dat volgens Van de Belt extra aandacht verdient, zijn stieren. De cursus geeft praktische tips 
(zorg altijd voor een ontsnappingsroute of een schuilplek). In de middag ligt het accent op EHBO, al wordt wel met landbouwmachines gewerkt. Hierin krijgen cursisten theoretische uitleg over reanimatie, drukverbanden of een stabiele zijligging. Daarna mogen ze die theorie bij ‘gewonde’ en ‘beknelde’ dummy’s in de praktijk brengen.