Vergroeningsmaatregelen hebben te weinig effect

Bij de implementatie van de vergroeningsmaatregelen van het Europees Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) werd met name vanuit de groene hoek al veel kritiek geuit: de maatregelen zouden niet ver genoeg gaan. De term ‘greenwashing’ werd regelmatig genoemd. Het European Environmental Bureau (EEB), de grootste federatie van milieu- en natuurorganisaties in Europa, liet onderzoek doen.

Slechte biodiversiteit bouw- en grasland

Twee studies over de biodiversiteit in de landbouw in Europa en de invulling van de verschillende lidstaten van de vergroeningsmaatregelen wijzen uit dat de biodiversiteit op bouw- en grasland behoorlijk slecht is. Onderzoekers van het Duitse Instituut voor Agrarische ecologie en biodiversiteit hebben de biodiversiteit beoordeeld in tien lidstaten.

Klaproos

In 39 regio’s werden gegevens verzameld op basis van gebieden met een oppervlakte van 25 hectare. Er werd zowel op het bouw- en grasland gekeken naar het aantal soorten, als in de landschapselementen in de gebieden. Een van de meetpunten is de klaproos. Deze komt van nature in heel Europa voor. In de studie werd het plantje echter op slechts 13% van de gronden aangetroffen. In Duitsland en Frankrijk werd het zelfs op 2,5% van de percelen aangetroffen.

Reina de Vries

Beperkte variatie in teelt

Ook de biodiversiteit in de gebieden waar landbouwgebied overgaat in natuur is slecht, constateren de Duitse onderzoekers. Als in landschapselementen slechts één soort voorkomt, hebben ze niet veel effect op de biodiversiteit.

De beperkte biodiversiteit is vooral te wijten aan beperkte variatie in teelt en intensief gebruik van kunstmest en gewasbeschermingsmiddelen.

Vaak verkeerd gehandeld

Akkerranden kunnen een positieve bijdrage leveren, maar deze vormen op dit moment slechts 0,3% van de agrarische grond. Daarnaast constateren de onderzoekers dat er vaak verkeerd wordt gehandeld door bijvoorbeeld gewasbeschermingsmiddelen te gebruiken in akkerranden of heggen.

De onderzoekers constateren dat een hoge biodiversiteit niet alleen voorkomt bij extensieve landbouw. Er zijn ook voorbeelden van goede biodiversiteit in combinatie met matig intensieve landbouw, aldus de onderzoekers.

Te weinig ambitie bij invulling vergroeningseisen

In de tweede studie, uitgevoerd door het Europees Instituut voor milieubeleid (IEEP), is gekeken naar de wijze waarop lidstaten de vergroeningseisen van het GLB uitvoeren. Lidstaten hebben te weinig ambitie bij de invulling van de vergroeningseisen om tot verbetering van de biodiversiteit te komen, concludeert IEEP.

Peter Roek

Minimale maatregelen

Door de vele politieke onderhandelingen en de roep om maatwerk door lidstaten zijn de maatregelen die boeren moeten nemen om aan de vergroeningseisen te voldoen minimaal. Aan de drie minimale eisen – behoud van blijvend grasland, Ecologische focusgebieden en gewasdiversificatie – wordt wel voldaan, maar de lidstaten geven boeren veel flexibiliteit. Daardoor hoeven ze weinig aanpassingen in de bedrijfsvoering door te voeren om aan de eisen te voldoen.

Equivalentiepakketten

Ook staan veel lidstaten het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen en kunstmest toe in de akkerranden en vanggewassen, wat de natuurwinst naar verwachting beperkt. Nederland is het enige land dat equivalentiepakketten toestaat via het certificaat Veldleeuwerik of het Akkerbouw-strokenpakket, inclusief Vogelakker.

Aanscherping vergroeningsmaatregelen onafwendbaar

In 2017 wordt het GLB herzien tijdens de midterm review. Deze rapporten sturen aan op aanscherping van de vergroeningsmaatregelen. Aanscherping lijkt onafwendbaar. Niet alleen vanwege de slechte resultaten op het gebied van natuur en milieu, maar ook voor de verantwoording van de uitgaven van belastinggeld. Het landbouwbudget wordt gebruikt voor vergroening van het landschap en niet alleen ter ondersteuning van de boeren, zoals het voorheen was.