Houdbaarheid gelegenheidsakkoord is vier maanden

Een hard gelag voor de man die zich graag laat voorstaan op zijn nuchterheid en daadkracht. Maar wat zijn die nieuwe afspraken waard?
Vooropgesteld: het akkoord is in grote lijnen een kopie van de afspraken uit het Catshuis, inclusief de verhoging van het hoge btw-tarief van 19 naar 21 procent en de afschaffing van het belastingvoordeel op rode diesel. Een miljard aan eerdere bezuinigingen wordt echter teruggedraaid. Dat is mogelijk, omdat de onderhandelingen in de ambtswoning van de premier meer bezuinigingsplannen hebben opgeleverd dan noodzakelijk om volgend jaar het begrotingstekort terug te dringen tot maximaal 3 procent.
Dat laatste is een harde eis van Brussel. Uiterlijk met Koninginnedag wilde eurocommissaris Olli Rehn ('mister euro') van Nederland weten hoe zij daar aan zou voldoen; wie de deadline niet haalt, riskeert een boete van 1,2 miljard. Juist daarom was minister Jan Kees de Jager (Financiën) er veel aan gelegen om een overeenkomst te sluiten met de Tweede Kamer. En juist daarom zijn de gelegenheidspartners van het kabinet er in geslaagd een deel van het door hun zo gehate beleid ongedaan te maken.
Daarmee is niet gezegd dat al deze plannen volgend jaar worden gerealiseerd. Met de verkiezingen van 12 september wijzigen de verhoudingen in de Tweede Kamer en het is onduidelijk wat het wandelgangenakkoord dan nog waard is. PVV, PvdA en SP wezen er donderdagavond tijdens een debat met Rutte en De Jager op dat de houdbaarheid van dit pakket minder dan vier maanden is. En in zo'n korte tijd, waarvan meer dan de helft ook nog eens wordt opgeslokt door twee recesperioden, zullen maar weinig besluiten door Tweede en Eerste Kamer kunnen worden geloodst.
Anderzijds: dit is wél het pakket dat straks met Prinsjesdag wordt gepresenteerd. Natuurlijk kan er dan nog aan de maatregelen worden gesleuteld, maar eenvoudig is dat niet; wie een bezuiniging wil schrappen, zal opnieuw met alle partijen om tafel moeten om afspraken te maken over de financiering.
De snelheid waarmee de vijf betrokken partijen de afgelopen dagen tot overeenstemming zijn gekomen, is op bewonderenswaardig. Bovendien neemt met name Groenlinks een electoraal risico door zich te committeren aan een akkoord dat de Catshuisafspraken als basis neemt.
Toch zal het spel van geven en nemen tussen de partijen ook weer niet al te ingewikkeld zijn geweest. Alle deelnemers wisten dat het hoofddoel het tevreden stellen van Brussel was en dat er vanaf september opnieuw zaken worden gedaan – ook als het gaat om natuurbeleid van Bleker. Fractieleider Jolande Sap van Groenlinks gaf in het debat zelf al aan: na de verkiezingen beginnen we met een schone lei.

Maatregelen in het wandelgangenakkoord:

• accijnsvoordeel rode diesel vervalt;

• stijging hoge btw-tarief van 19 naar 21 procent;

• bezuinigingen op natuur gedeeltelijk geschrapt;

• afschaffing dierenpolitie.

Losse eindjes/niet genoemd:

• oplossing voor natuurherstel in de Westerschelde (Hedwigepolder);

• invoering vleestax;

• afschaffing landbouwvrijstelling en andere fiscale voordelen.