Wat te doen met al die wandelaars?

Veel boeren staan te popelen om de grond klaar te maken. zodat ze snel daarna kunnen starten met de voorjaarswerkzaamheden. Het zachte weer lokt echter ook anderen naar buiten. Sinds de coronapandemie buitenlandse reizen aan banden legde, zoeken burgers in groten getale het buitengebied op om te recreëren. Dit alles leidde regelmatig tot problemen. Parkeerplaatsen stonden vol, bermen eveneens en al die recreanten zaten elkaar soms flink in de weg. Het gevolg was dat ze meer en meer de rustiger routes op gingen zoeken en dat is precies waar verschillende organisaties ook naartoe willen.

Onder meer Paul Makken, manager public affairs van de ANWB pleitte hier onlangs voor in dagblad Trouw. Hij signaleert dat er ‘honderden kilometers’ voor wandelen, fietsen en varen ongebruikt in de landelijke buitengebieden liggen: “Maak die toegankelijk voor recreatie, zodat we de te drukke natuurgebieden kunnen ontlasten.”

Het zijn voorstellen waar menig boer de rillingen van krijgt, want voor hem is het buitengebied geen fiets- of wandelkaart maar gewoon zijn werkterrein.

Gedragscampagne

Paul Makken van de ANWB begrijpt de zorgen. “Maar de groep die ik voor ogen heb, zijn de lange-afstandswandelaars. En die gedragen zich doorgaans heel redelijk.” Zijn idee staat nog in de kinderschoenen maar als het werkelijkheid wordt, hoort daar wel een heel pakket bij zoals een gedragscampagne over hoe recreanten zich in het buitengebied behoren te gedragen, handhaving en een aansprakelijkheidsverzekering. “Ik wil boeren geruststellen en ze ontzorgen.” Maar Makken erkent dat het lastig is om eventuele overtreders in de kraag te vatten.

_{Lees verder onder de foto.}

Het bekende blauwe bordje met ‘Verboden Toegang voor onbevoegden op basis van artikel 461’. – Foto: Henk Riswick

Juridische uithoek

Jurist Nico Bouwman uit Staphorst is onder meer gespecialiseerd in agrarisch recht. Als zoon van een loonwerker herkent hij de situatie en begrijpt hij goed dat boeren huiverig staan tegenover een grote toestroom aan recreanten. Maar hij waarschuwt ook: juridisch gezien is het een uithoek. “In de wet staat dat wanneer een erf niet is afgesloten, een ieder er zich op mag begeven, tenzij de eigenaar hiervan schade of hinder kan ondervinden of op duidelijke wijze kenbaar heeft gemaakt dat het verboden is zonder zijn toestemming zich op het erf te bevinden.” Kortom: als eigenaar van de grond moet je duidelijk maken dat je niet gediend bent van recreanten op je terrein.

“Dat kun je doen door het bekende blauwe bordje met ‘Verboden Toegang voor onbevoegden op basis van artikel 461’ te plaatsen. Dat bord verbiedt niet alleen toegang, als iemand het negeert, is hij of zij ook strafbaar. Je mag ook zelf een plank nemen en daar een tekst op zetten, als het maar duidelijk is. En dat bord zou je dus eigenlijk bij elk perceel neer moeten zetten. Afrasteringen als een hek of schrikdraad maken ook duidelijk dat toegang ongewenst is. Maar ja, om nou om elk perceel hekwerk te zetten, dat kost nogal wat en het is ook niet overal even praktisch.”

Schade aan gewassen

En dan is er nog de vervolgstap: stel dat mensen zich tóch op je grond wagen en de net opgekomen bieten en aardappelen vertrappen, wat dan? “Dat is heel lastig te verhalen. Als ze schade aanrichten, dan moet je als boer zien te bewijzen wie het gedaan heeft. Maar meestal zijn wandelaars of fietsers allang weer weg tegen de tijd dat jij erachter komt. Kortom, de juridische gereedschapskist is erg beperkt in dit soort gevallen, er wordt dan ook niet vaak wat mee gedaan.”

Nog lastiger zijn de openbare wegen die soms vlak langs boerenerven lopen of soms er dwars overheen. “Dat zijn vaak hele ingewikkelde zaken want wat is precies een openbare weg? Dat is ook maar iets wat ontstaan is. Als er al 30 jaar door allerlei mensen gebruik van is gemaakt, dan wordt zo’n weg als openbaar gezien. En dan haalt een verbodentoegangsbordje niet zoveel meer uit. Meestal heb je passanten dan maar te gedogen. Dat je het lastig en vervelend werken vindt, is juridisch gezien geen argument.”

Bouwman adviseert dan ook om recreanten niet meteen via de juridische weg maar eerder via de praktische weg duidelijk te maken dat ze beter een ander pad kunnen nemen. “Zo’n verbodsbordje komt meteen zo streng over, het is niet erg publieksvriendelijk. Bovendien kan het mensen ook uitdagen om er juist toch even te gaan kijken. Maar maak je een bord met tekst en uitleg, dan is de kans groter dat ze een andere route nemen. Het komt heel anders over als er bijvoorbeeld staat: beste recreant, hier groeien aardappelen, we stellen het op prijs als u niet door het land loopt.”