Journalist Hoogeveen: ‘Dagboeken zijn geschenk voor geschiedenis landbouw’

Er zijn van die boeren die het altijd net even anders doen. Melkveehouder Siebe Peenstra (1923 – 2019) is er zo een. In agenda’s houdt hij zijn leven bij, elke dag een pagina. Vlak na zijn huwelijk met Pietje in 1947, net boer geworden, begint hij aan zijn eerste dagboek. Dat houdt hij vol tot vlak voor zijn dood in september 2019.

Peenstra noteert alles. Wie zijn aantekeningen leest, krijgt een prachtig beeld van de ontwikkelingen in de Friese landbouw. Peenstra schrijft over zijn eerste trekker, over de melkmachine die hij aanschaft terwijl zijn collega’s daar nog lang niet aan toe zijn, over zijn memorabele bezoek aan de Marshall-modelboerderij in het dorp Rottevalle.

Trots op dagboeken, maar spijt van gebrek aan aandacht voor familie erin

Hij gaat vaak met zijn gezin een weekeinde kamperen, een knecht kan het werk wel alleen af. Later koopt hij een boot. Aan de tochtjes met zijn gezin wijdt hij weinig woorden. Aan het eind van zijn leven heeft hij daar spijt van. Hij is trots op zijn dagboeken, maar hij had wel wat meer aandacht aan zijn familie kunnen besteden. En aan zijn geloof. Peenstra was lid van de Doopsgezinde Kerk, maar daar schreef hij weinig over. Te weinig, zegt hij aan het eind van zijn leven.

Levensverhaal Peenstra is prachtige illustratie van razendsnelle ontwikkelingen landbouw

Freelance journalist Tialda Hoogeveen uit Gorredijk (Friesland) liep al jaren rond met het idee om een boek te schrijven over de ontwikkelingen in de Nederlandse landbouw en de impact daarvan op landschap en natuur. Via via komt zij in contact met melkveehouder Jan Peenstra die haar verwijst naar zijn oom Siebe Peenstra. Deze oom, op dat moment al ver in de negentig, zou zijn hele leven in dagboeken hebben opgetekend.

Dat bleek te kloppen. “Voor een journalist is zo’n stapel persoonlijke aantekeningen een geschenk. Zeker voor mij. Het levensverhaal van boer Peenstra is een prachtige illustratie van de razendsnelle ontwikkelingen in de landbouw in de twintigste eeuw.”

_{Lees verder onder de foto}

Tialda Hoogeveen: “Zo’n stapel dagboeken is voor een journalist een geschenk.” – Foto: Mark Pasveer

In zijn laatste levensjaar krijgt Hoogeveen nog de kans om Peenstra te interviewen. Vijf keer spreekt ze een hele ochtend met hem. Het leven van de voormalige melkveehouder uit Wommels wordt zo steeds meer ingekleurd met anekdotes en details.

Impact van mechanisatie en Marshallhulp

Hoogeveen laat in haar boek De geur van hooi aan de hand van Peenstra’s ervaringen als boer zien hoe het boerenambacht en het plattelandsleven in zijn algemeen veranderden door de komst van de melkmachine en de trekker. De Marshallhulp na de Tweede Wereldoorlog en plan-Mansholt hebben enorme impact op de boerenbedrijven, ook op die van Peenstra.

De mechanisatie en in het verlengde daarvan de schaalvergroting en intensivering van het grondgebruik hebben grote invloed op het landschap. Ook daar schrijft Peenstra over.

_{Lees verder onder de tweet}

Nu in de voorjaarsaanbieding van @uitg_thomasrap , in mei in de winkel: De geur van hooi https://t.co/tRSVoiYwvo pic.twitter.com/4kcp3W1rfK

— Tialda Hoogeveen (@TialdaHoogeveen) November 19, 2019

Hoogeveen: “Peenstra zocht elk voorjaar naar eieren van weidevogels, samen met zijn kameraden van school. Hij noteerde hoeveel eieren hij vond. Dat aantal nam af, maar hij geeft er in zijn aantekeningen geen oordeel over. Wel uitte hij in zijn laatste interviews twijfels over de voortschrijdende schaalvergroting. Twee keer zoveel dieren, elk jaar meer melk per koe. ‘Is de boer van tegenwoordig gelukkiger dan ik was vijftig jaar geleden?’ vroeg hij zich af.”

‘Is de boer van tegenwoordig gelukkiger dan ik was vijftig jaar geleden?’ vroeg hij zich af

Hoogeveen speelde als klein meisje vaak bij een vriendinnetje op de boerderij. In die tijd is haar liefde voor de landbouw en het buitenleven ontstaan. Haar nieuwe boek is de weerslag daarvan. Peenstra staat in het boek symbool voor alle boeren die na de Tweede Oorlog aan de slag gingen. “Maar hij is wel een heel speciale boer. Hij ging in de jaren vijftig met zijn gezin kamperen, ontwierp een takelapparaat voor kuilvoer en was ook nog eens een verdienstelijk kunstschilder. Kortom, een boeiende man.”

Het boek De geur van hooi komt deze week uit, ISBN-nummer: 978 94 004 0576 9.