‘Je wilt gewoon je werk doen’

Veel boeren willen zich best aanpassen. Maar een zwalkend beleid, steeds nieuwe regelgeving of roeptoeterende politici helpen niet echt.

Elk jaar wordt er een ’woord van het jaar’ gekozen. Als ik iets zou mogen voordragen zou dat ‘natuurinclusief’ zijn. Te pas en te onpas kom je dit begrip tegenwoordig tegen. Ik krijg er jeuk van. Als je het maar vaak genoeg zegt ga je bijna geloven dat er in Nederland tot 2020 ‘natuurexclusief’ landbouw bedreven is. Je zou er een schuldgevoel van krijgen.

Inspanningen van boeren

De suggestie die de term natuurinclusief wat mij betreft wekt, doet ook geen recht aan de vele initiatieven en inspanningen van individuele en samenwerkende boeren en organisaties. Er wordt op de meeste bedrijven al heel lang geboerd rekening houdend met het milieu en de natuur. Een vraag die men hooguit zou kunnen stellen is: ‘kan het nog beter?’ In een aantal gevallen zal het antwoord wellicht ‘ja’ zijn.

Beter milieu begint bij jezelf

Voor de goede orde: ik heb niets tegen zorgdragen voor biodiversiteit en zorgvuldig omgaan met het milieu. Want ‘een beter milieu begint nog altijd bij jezelf’ was en is de slogan. Als er een sector is met ondernemers die zich bewust zijn van de afhankelijkheid van de natuur dan is het de landbouw wel. Zorg je niet goed voor de natuur – plant, dier, omgeving – dan houdt je bestaan op. Zo simpel ligt het.

De agrarische sector zit in een transitiefase. Het is niet de eerste. “We leven niet in een tijdperk van verandering, maar in een verandering van tijdperk”, hoorde ik laatst iemand zeggen. Ik denk dat het klopt. Het oude is voorbij, er is iets nieuws aan het ontstaan. En dat nieuwe kan er niet komen als er geen verandering optreedt. Verandering in denken en doen.

Aanpassen is voor veel ondernemers de grootste uitdaging

Hoe het ook zij, veranderen is niet voor iedereen even leuk of makkelijk. Darwin zei daarover ooit: “Niet de sterkste overleeft maar degene die zich het beste aanpast.” Wil je overleven? Pas je dan aan lijkt de boodschap. Aanpassen is in het huidige tijdsgewricht voor veel ondernemers waarschijnlijk de grootste uitdaging. Het vereist steeds een open en flexibele instelling.

Frustratie

Ik zie en spreek veel boeren die al jaren flexibel zijn en meegaan in de veranderingen welke worden afgedwongen door verschillende belanghebbenden. Dat hoeft op zich niet erg te zijn, als er maar genoeg tijd en toekomstperspectief is om die veranderingen op het bedrijf te realiseren en tot waarde te brengen. Zwalkend beleid, steeds nieuwe regelgeving, trage procedures of roeptoeterende politici dragen dan niet echt bij aan substantiële oplossingen. Het frustreert, maakt boos voelt als onzeker. En die onzekerheid maakt veel in mensen los.

Als ondernemer wil je gewoon je werk met plezier blijven doen, je gezin onderhouden en je bedrijf ontwikkelen. Het zou helpen als de omgeving daarbij stabiel is. Een stabiele omgeving waar visie, eenheid en leiderschap aanwezig zijn op bedrijfsmatig, maatschappelijk en politiek niveau.