23 jaar geleden: pest? Snel weg met die varkens!

Toen op 4 februari 1997 officieel vaststond dat er in Nederland varkenspest was uitgebroken, heerste er grote chaos. Een draaiboek was er niet en in allerijl werd een crisiscentrum ingericht. Boeren hadden de avond voor de melding lucht gekregen van de dreiging en reden nog snel hun stallen leeg tot in de nacht van 4 op 5 februari, vandaag 23 jaar geleden, een vervoersverbod van kracht werd.

Flinke verspreiding

De vele transportbewegingen zorgden voor een flinke verspreiding van het zeer besmettelijke pestvirus. Toenmalig varkensvoorman Wien van den Brink zei er achteraf over dat “je dat allemaal dom en onverantwoordelijk kunt vinden, maar dat het anderzijds ook weer te begrijpen was”. Een bedrijf dat door vervoersbeperkingen langdurig op slot gaat, komt immers in grote problemen.

Bij een varkenshouderij met varkenspest in het Brabantse Mortel werden in mei 1997 de tonnen afgeleverd waar de gedode biggetjes in gestopt moeten worden. – Foto: ANP

Virus moeilijk in te dammen

Vooral overvolle stallen vormden een schrikbeeld. Veel varkenshouders kregen er evengoed mee te maken, want die eerste maanden na de uitbraak haalden de maatregelen om het virus in te dammen weinig uit. Dat bleek uit een onderzoek van het Instituut voor Dierhouderij en Diergezondheid. Pas na juni, vijf maanden na het eerste geval, had de bestrijding enig resultaat. Voor die tijd leidde elke uitbraak nog tot gemiddeld 1,4 nieuwe uitbraken, ondanks vervoersbeperkingen en het ruimen van besmette bedrijven.

Effectieve maatregelen

Om een epidemie als de varkenspest in te dammen, moest dat getal tot onder de 1 dalen. Dat was pas het geval in de periode na 5 juni. Toen werden de maatregelen effectief die minister Van Aartsen eerder had aangekondigd, zoals het op grote schaal preventief ruimen van bedrijven en extra strenge hygiënemaatregelen. In die derde periode had elke nieuwe uitbraak gemiddeld 0,6 nieuwe uitbraken tot gevolg. Daarna liep het aantal uitbraken steeds verder terug tot op 6 maart 1998 eindelijk het laatste geval werd uitgedoofd.