1952: een boerenwagen ging generaties lang mee

De foto is gemaakt in 1952. Het betreft een menwedstrijd, maar wie de tribunes en de aangeharkte ring wegdenkt, ziet dit span ook zo op een boerderij bezig.

Boerenwagens konden vaak worden uitgebouwd om er tijdens de oogstperiode nog meer mee te kunnen vervoeren. Op de foto zijn zogenaamde galgenhouten aangebracht die opzij en achter de wagen uitstaken. Hier konden extra schoven graan op liggen. – Foto: Misset

Het zijn niet alleen de paarden die de aandacht trekken, ook de boerenwagen is een blikvanger. Handgemaakt, zonder er ook maar één spijker bij te gebruiken. Degelijke pen- en gatverbindingen zorgden voor een stevigheid die er zijn mocht.

Maanden lang werk

Boeren bestelden dergelijke wagens bij een wagenmaker die minstens een maand fulltime bezig was met één wagen en dat was nog los van de voorbereidingen. Zo was het in Zeeland gewoon om het deel van de boomstam waaruit de naaf werd gemaakt, eerst drie maanden in water te leggen. Daarna werd er met de – meestal handmatig aangedreven draaibank – een naaf uit gedraaid. Was de naaf klaar, dan moesten de spaken erin. Wagenmakers hadden daar vaak een speciale spaakput voor, daar lag de naaf in, de ruimte eromheen werd nauwkeurig verdeeld, daar kwamen de spaken in te liggen. Dat waren ook al van die ambachtelijke hoogstandjes: handmatig met een speciaal snijmes op maat gemaakt, meestal uit eikenhout. De ijzeren wielband werd er door de dorpssmid omgelegd. Door het ijzer gloeiendheet op zijn plek te leggen en daarna snel af te koelen met water, trok het geheel loeistrak. De band hield de onderdelen van het wiel op hun plaats en vormde tevens een extra sterke slijtlaag op de velg. Zulke boerenwagens gingen vaak generaties lang mee.

Dit artikel is te lezen in Boerderij 19 van dinsdag 4 februari en is onderdeel van de rubriek Zo ging het toen