‘Het jaar van de revolutie’

In het verleden zakte de actiebereidheid altijd af als het voorjaar naderde. Zou het straks ook zo gaan?

Het zou zomaar eens kunnen dat dit een gedenkwaardig jaar gaat worden. De eerste grote protestactie van 1 oktober vorig jaar heeft iets in gang gezet. Zou het ooit weer echt leuk worden om in de agrarische sector te werken? Want de boze sfeer kroop bij velen onder de huid en sommigen riepen dat ‘er zo geen zak meer aan was.’ In het verleden kwam dat altijd wel weer goed.

Protesten in het verleden

Boeren protesteerden de afgelopen tijd natuurlijk niet voor het eerst. De afgelopen decennia lieten ze meermaals van zich horen, al togen ze vroeger niet met paard en wagen naar Den Haag. Protesten waren toen meer polemieken. In de jaren dertig, toen de gevolgen van de crisis zich goed lieten voelen, ging het bijvoorbeeld over de ingezette steunmaatregelen. Die hielpen wel, maar niet genoeg. Een abonnee van Boerderij schreef in 1932: “Steun aan den landbouw is een zedelijke plicht van de regeering.” Een landbouwvoorlichter stipte een paar nummers verder dreigende krimp van de veestapel aan. Niet om dezelfde reden als nu, maar omdat boeren het krachtvoer niet meer konden bekostigen. “De melkprijs is zóó laag en overheid geeft zóó weinig geldelijke steun dat het platteland wordt uitgemergeld.”

Eerste massale protesten

Massale protesten kwamen pas na WO II opzetten. Eerst regionaal, later landelijk. Zoals in 1988 toen boeren actie voerden tegen het mestbeleid. Ze hadden een pop bij zich die landbouwminister Braks voorstelde. Op zijn t-shirt stond ‘Braks Dictator’ en voor het oog van de aanwezige fotografen kreeg hij een enorm pak slaag. Het protest leverde overigens niets op.

Rust keerde terug

In 1989 was het weer hommeles. De overheid draaide de GLB-steun terug, opbrengstprijzen kelderden, inkomens eveneens en boeren togen wederom naar Den Haag met kreten als ‘EEG-beleid faalt, de boer betaalt’. Ook toen al waren ze spandoekmeesters. In 1990 bleven ze actiebereid, maar het haalde allemaal niets uit.

Je kunt als boer nou eenmaal wel veel, maar niet alles tegelijk

Uiteindelijk werd het voorjaar en ging iedereen weer aan het werk, de plicht riep. En zo ging het steeds. Altijd keerde de rust weer terug, meestal in het voorjaar als het landwerk de aandacht vroeg. Je kunt als boer nou eenmaal wel veel, maar niet alles tegelijk.

Huidige situatie

Zou het nu ook zo gaan? Aalt Dijkhuizen duidde op het NOS-journaal dat boeren eigenlijk geen actievoerders zijn. Het zijn ondernemers en dat ze toch de straat opgaan, laat volgens hem zien hoe diep de onvrede zit.

Dit wordt het jaar van de revolutie, van control-alt-delete met al die regels en gewoon helemaal opnieuw beginnen

_{– Boer Frans}

Het is lastig te zeggen of die onvrede nu dieper zit dan ooit tevoren maar boer Frans, bekend van tv-programma Onze Boerderij, zei het op de radio heel stellig: “Dit wordt het jaar van de revolutie, van control-alt-delete met al die regels en gewoon helemaal opnieuw beginnen.”

De rust is duidelijk nog ver te zoeken. De actiebereidheid is nog volop aanwezig. Maar het is dan ook nog lang geen voorjaar.