Zo voorkom je ongelukken tijdens de oogst

10 tips om ongelukken te voorkomen

• Werk nooit aan machines die draaien.
• Draag tijdens het werk op of met machines geen loszittende of fladderende kleren.
• Draag lange haren onder een pet of steek ze op.
• Zet de motor van de trekker uit als er een werktuig aan- of afgekoppeld moet worden.
• Wacht na het uitzetten tot alle bewegende delen zijn uitgedraaid.
• Bescherm bewegende delen zoals aftakas en kettingen met afdekkappen.
• Houd kinderen uit de buurt van werkende en rijdende machines.
• Spreek met bezoekers af waar ze wel en niet mogen komen tijdens de oogst.
• Spreek elkaar aan op onveilig gedrag.
• Neem tijdig pauze en ga niet eindeloos door om het werk maar af te krijgen.

De boer als werkgever: wat moet je doen?

Ook voor de boer als werkgever is het zaak scherp te zijn en te blijven. Zorg voor een Risico Inventarisatie en Evaluatie (RI&E), geef instructies, zorg dat er een BHV‘er is, bespreek veiligheid ook tijdens pauzes en benadruk dat het niet ‘cool’ is om er nonchalant over te doen. Letsel is al vervelend genoeg, de nasleep is dat ook, zeker als een slachtoffer per ambulance naar het ziekenhuis moet. Dan moet namelijk de Inspectie SZW ingeschakeld worden. Deze overheidsinstelling, voorheen de arbeidsinspectie, gaat dan kijken wat er precies is gebeurd en wie er verantwoordelijk is.

Controles

Dat er vaak wat mis is, bleek uit de controles die de dienst in 2017 uitvoerde bij verschillende loonbedrijven. Bij 83% bleken zaken niet op orde, meestal betrof het de machineveiligheid. Te vaak constateerde de inspectie dat bewegende delen onvoldoende waren afgeschermd. De inspectie is hier scherp op, de organisatie heeft namelijk als kerndoel het bewaken van de gezondheid en veiligheid van werknemers en bij onvolkomenheden mag de dienst boetes uitdelen. Op haar eigen website staat dat daar een preventieve werking vanuit gaat omdat de financiële gevolgen fors kunnen zijn. Giel Hermans uit het Limburgse Kessel weet er alles van (zie kader). Hij kreeg na een ongeval van een Poolse uitzendkracht de inspectie over de vloer. Wat volgde was een dikke boete terwijl Hermans voor zijn gevoel aan alle regels voldeed op gebied van veiligheid.

Forse boetes

Een woordvoerder van de inspectie gaat niet in op specifieke gevallen maar laat weten dat als er sprake is van lichamelijk letsel, de werkgever altijd een boete krijgt. “Dat zijn nou eenmaal de regels.” Maar wie aantoonbaar inspanningen heeft verricht om ongelukken te voorkomen, kan wel een zogenaamde ‘matiging van de boete’ krijgen. Die inspanningen zijn onder meer het hebben van een goede risico-inventarisatie, het geven van adequate instructies en het houden van adequaat toezicht. Als alles aantoonbaar 100% in orde was, kan de boete zelfs omlaag tot nul.

Giel Hermans vocht zijn boete aan, maar weet nog niet wanneer de uitspraak volgt. “Zoiets kan jaren duren.” Hij heeft er in elk geval een wrange nasmaak van. “Het ongeval was natuurlijk heel erg, maar de nasleep ook. De inspectie, daar wil je echt niet mee te maken krijgen.”

‘In het ziekenhuis bleek dat hij 2 vingertoppen kwijt was’

3 jaar geleden ging het mis op het bedrijf van Giel Hermans. Via een uitzendbureau heeft hij regelmatig mensen aan het werk, zo ook toen.

Giel Hermans.

“Het was een Poolse jongen. Omdat hij eigenlijk alleen maar Pools sprak, hebben we de gebruikelijke instructie voor het werk en de omgang met onze machines, ook in het Pools gegeven. Hij tekende dat hij het begrepen had en ging aan de slag. Het ging goed, tot we tijdens de oogst ineens geschreeuw hoorden. Hij was met zijn vingers tussen een kettingtandwiel gekomen. Het was een officieel CE-erkende machine, maar kennelijk zat er ergens toch iets te veel speling. Ik weet ook niet waarom hij daar met zijn hand zat, maar het zag er niet goed uit. De chauffeur is BHV’er bij ons, hij verleende eerste hulp en belde de ambulance. In het ziekenhuis bleek dat de man 2 vingertoppen kwijt was.

Inschakelen van arbeidsinspectie

Ze wezen me erop dat ik verplicht was de arbeidsinspectie in te schakelen. Dat wist ik niet, het was voor het eerst dat er op mijn bedrijf een ongeluk gebeurde. Bij de inspectie kwam ik in een molen terecht, ik werd behandeld als verdachte, werd verhoord, moest verklaringen afleggen net als de medewerkers. Maar we hadden voor mijn gevoel echt niks verkeerd gedaan, de machines waren in orde, we hadden een Risico Inventarisatie en Evaluatie van de Stigas. We gaven vooraf instructies, wat had ik nog meer moeten doen? De inspecteur raadde de Pool aan om een letselschadeadvocaat in de arm te nemen. Dat vond ik raar, is dat de taak van de inspectie? De Poolse man had mij toen al gezegd dat het gewoon een ongeluk was geweest.

Boete van € 18.000

Ik kreeg een boete van € 18.000. Moet ik nu denken: ‘oei, nu ga ik alles anders doen?’ Ik zou niet weten wat dan. De boete hebben we aangevochten maar het kan jaren duren voor er een uitspraak is. Hoe het inmiddels met de Poolse man is, weet ik niet. Ik heb hem al 2 jaar niet gezien. Hij zit in de ziektewet en ontvangt € 1.100 per maand. Voor Polen is dat heel veel. Zijn Poolse collega’s zeiden tegen mij: thuis is hij nu king of the city. Niettemin hoop ik dat het goed met hem gaat. Ik voel me niet schuldig over wat er gebeurd is, maar wel verantwoordelijk.”