‘Grijs snot en stroef haar van het asbeststof’

Recentelijk klaagde een groep nabestaanden van asbestslachtoffers een asbestfabrikant aan. De fabriek, Eternit in dit geval, zou werknemers willens en wetens hebben blootgesteld aan de vezels die later bij velen tot mesothelioom leidde, oftewel asbestkanker.

Eerder al werd Tata Steel aangeklaagd en wereldwijd zijn er tal van bedrijven voor de rechter gesleept. In Nederland zijn inmiddels meer dan 10.000 mensen ziek geworden of overleden na het inademen van asbeststof; de verwachting is dat daar de komende jaren nog eens 8.000 bij zullen komen.

Vrouwen die de stoffige werkkleding van hun man uitklopten, bleken jaren later bijvoorbeeld asbestkanker onder de leden te hebben

Heftige cijfers, vind ik. De aandacht in kranten en op televisie richt zich vooral op werknemers van bedrijven waar asbest gemaakt of gebruikt werd. Ook hun gezinsleden waren de klos. Vrouwen die bij thuiskomst van hun man zijn stoffige werkkleding uitklopten, bleken jaren later bijvoorbeeld asbestkanker onder de leden te hebben.

_{Lees verder onder de foto.}

Asbestgolfplaten. – Foto: Hans Prinsen

Nieuwe asbestplaat pakken, met de slijptol op maat zagen, soms met een klein wit stofkapje op maar vaak ook niet, want dat voelde zo benauwd

Asbest is in de landbouw ook enorm veel gebruikt. Niet alleen in de vorm van erfverharding en golfplaten op het dak, maar ook binnen in stallen. De varkensbedrijven waar ik tijdens mijn studie stage liep, zaten er vol mee. Hokafscheidingen waren allemaal opgetrokken uit asbestplaten. Soms was er een gebroken, maar dat was nooit een probleem. Gaatjes boren, stalen plaatje over de beide helften schroeven en hop, het kon weer mee.

Was er een deurtje kapot? Dan kon je het makkelijk zelf vervangen. Nieuwe asbestplaat pakken, met de slijptol op maat zagen, soms met een klein wit stofkapje op maar vaak ook niet, want dat voelde zo benauwd. Daarna was de inhoud van je neus grijswit door het slijpstof. Gaf niks, hoorde erbij, en dóór.

_{Lees verder onder de foto.}

De asbestrisico’s zijn al een hele tijd bekend, maar dat wil niet zeggen dat daar op bedrijven of opleidingen ook altijd aandacht aan werd besteed. – Foto: Hans Prinsen

Stroef haar van asbeststof

Na elke ronde varkens ging de hogedrukspuit erop om de afdeling schoon te maken. Mooi werk voor stagiaires, zoals ik. Regenpak aan en aan de slag. Uren heb ik de straal op de asbestwanden gericht en in de spuitnevel gestaan. Ook stond ik in het rondvliegende stof asbestplaten vast te houden die op maat gezaagd werden. Grijs snot na afloop, zeker weten. Grijs haar ook, dat stroef aanvoelde van het stof dat erop neergedwarreld was. Niet zeuren, ’s avonds even douchen en het was weer zacht en glanzend als op de tv-reclames.

Destijds waren de gevaren van asbest wel bekend maar niemand lag er wakker van. Ook op mijn agrarische opleiding kwam het nooit ter sprake. Pas in 1993 stelde de overheid een verbod in, al weet ik dat er boeren waren die ook daarna nog zelf aan de gang gingen. Even snel een gaatje boren, kom op zeg, hoe erg was dat nou helemaal?

Het gevaar is moeilijk om je voor te stellen omdat de schade van de kleine, onzichtbare asbestdeeltjes zich soms pas 60 jaar later openbaart

Het is inderdaad moeilijk voor te stellen omdat de schade van zulke kleine, onzichtbare deeltjes zich soms pas 60 jaar later openbaart. Vooralsnog heb ik geen klachten en ook de boeren waar ik stage liep, zijn allemaal nog op de been. Wie weet hebben we geluk gehad. De tijd zal het leren.