‘Het effect van een (heel) grote groep’

Duizenden boeren gingen met veel machtsvertoon de weg op om hun ongenoegen kenbaar te maken. Ongenoegen over de vele regels die ze over zich uitgestort krijgen en over de rol van zondebok die ze voor hun gevoel opgelegd krijgen.

Zo ongeveer alles is de schuld van boeren en daar zijn ze wel een keer klaar mee. Vele druppels ergernis werden een emmer, die uiteindelijk overliep en resulteerde in grootschalige demonstraties.

Eerst dacht ik: het is een overreactie op een minderwaardigheidscomplex

Op de beelden die voorbijkwamen, zag ik grote groepen joelende mensen die zich samen ontzettend sterk voelden. Eerst dacht ik: het is een overreactie op een minderwaardigheidscomplex. Boeren hebben immers al jaren het gevoel dat ze door de rest van de samenleving niet begrepen en niet gewaardeerd worden.

Dat gevoel is sterk, want ook al blijkt uit imago-onderzoeken keer op keer dat het niet zo is, boeren blijven hardnekkig geloven dat burgers tegen hen zijn en hen het liefst helemaal weg zouden hebben.

_{Lees verder onder de foto.}

Boerendemonstratie in Den Haag, de zetel van regering en parlement. – Foto: ANP

Alsof mensen met een ander beroep niet weten wat boeren voor werk doen; dat weten ze wél, ook al denken boeren chronisch van niet

Vandaar ook de slogans en spandoeken die hun positie en rol in de samenleving onderstreepten: zonder boer geen voer, iedereen moet weten, zonder boeren is er niets te eten, u wilt lekkere friet maar zonder boeren gaat dat niet, en zo meer.

Alsof mensen met een ander beroep niet weten wat boeren voor werk doen. Dat weten ze wel, ook al denken boeren chronisch van niet. ‘Boeren hebben een verwrongen beeld van de maatschappij’, zei socioloog Rudolf van Broekhuizen in dagblad Trouw. Hij vond dat zorgelijk. ‘Ze moeten niet in hun verongelijktheid blijven hangen.’

_{Lees verder onder de foto.}

Kantoor van oliegigant Shell. Boeren zijn slecht vertegenwoordigd in parlement en regering, zo klinkt het na de recente, grote demonstraties. Een bedrijf als Shell heeft dat beter voor elkaar. Daarom zul je ‘niet snel een grote betoging van Shell-aandeelhouders zien’. – Foto: ANP

Massaprotest is reactie op idee aangevallen te worden

Hoe dan ook, ik vermoedde een minderwaardigheidscomplex maar omdat ik geen psycholoog ben, raadpleegde ik er eentje. Hans van de Sande is onder meer massapsycholoog en legde uit dat de massale demonstraties helemaal niets te maken hebben met minderwaardige gevoelens maar dat het een reactie is op het gevoel van aangevallen worden. Dat is volgens hem heel menseigen, sterker nog, ook dieren gaan op die manier te werk.

Als apen zich bijvoorbeeld moeten verdedigen tegen de vijand, doen ze dat in groepsverband, want dan hebben ze meer kans op succes. Volgens Van de Sande is het ingebakken gedrag dat als je iets wilt bereiken, je er dan het beste met een grote groep op afgaat.

Boeren zijn niet erg goed vertegenwoordigd in de Tweede Kamer; bijvoorbeeld Shell is dat wel, je zult nooit grootschalige protesten zien van Shell-aandeelhouders

Wat ook meespeelt: boeren zijn volgens hem niet erg goed vertegenwoordigd in de Tweede Kamer. Je zult nooit grootschalige protesten zien van de aandeelhouders van Shell, zij zijn wel vertegenwoordigd in de regering, maar boeren veel minder. Ze willen met hun massale protest laten zien: hee, wij zijn er ook nog.

Nou, dat is enorm gelukt, kunnen we constateren. Geen burger die daar nu nog aan twijfelt, maar dat deden ze toch al niet. Alleen is dat wat boeren maar bleven denken. Ik weet niet of de demonstraties daar verandering in hebben gebracht.