Grondlegger Bakker: aanleg van weg was onze redding

In het Friese It Heidenskip staat het bedrijf van de familie Bakker: een oude Friese stolpboerderij met ernaast een nieuwe stal. Er wordt nog volop geboerd, al hing de toekomst van het bedrijf 50 jaar geleden aan een zijden draadje. Toen lag de weg er namelijk nog niet.
_{Lees verder onder de foto‘s}

Ook de boerderij waar Folkert Bakker opgroeide, een dorp verderop, had geen toegangsweg. Vervoer van melkbussen, krachtvoer, kunstmest en noem maar op, alles ging over het water. Om op school te komen, liep Folkert dwars door de weilanden een uur heen en een uur terug.

Op een van die schooldagen, Folkert was 9 jaar, kwam iemand in de klas vertellen dat zijn moeder was overleden. Het bleek de fatale afloop van trombose, iets waar de dokter hoe dan ook te laat voor zou zijn geweest. “Onze boerderij stond zo achteraf, zonder een weg was je daar niet een-twee-drie.”

Vader Klaas bleef achter met 4 jonge kinderen. Een ongetrouwde tante kwam in huis en nam moeders taken over. Ze bleef echter niet lang, ze kreeg al snel verkering met de buurjongen, trouwde en trok bij hem in. Folkerts oudste zus nam toen de zorgtaken en de huishouding op zich.

De vader van Folkert, hier met wit overhemd aan, bezig met hooi opladen. Al vroeg verloor hij zijn vrouw en bleef met vier jonge kinderen achter.

Bolwerk van verzet

Het ging, maar ideaal was de situatie niet. En het waren toch al zulke roerige tijden. Het was oorlog en het gebied rondom Gaastmeer was een bolwerk van verzet. In vrijwel elke hooiberg zaten wel onderduikers verstopt. Bij Folkert thuis stond zendapparatuur, de antenne liep van de stal tot de boom en om het doel van de lijn te verbergen, werd de was eraan opgehangen.

Ook de bekende verzetsstrijder Peter Tazelaar verbleef enige tijd bij de Bakkers. In de musical Soldaat van Oranje wordt hij gespeeld door Jeroen Krabbé. Hij onderhield het radiocontact tussen het verzet in Friesland en het Verenigd Koninkrijk. Vanaf de boerderij gaf hij aan onder andere zijn vriend Eric Hazelhof Roelfzema door wat het verzet nodig had aan voorzieningen, zoals wapens en munitie. Omgekeerd kreeg hij de exacte plaats van de droppingen door.

In het laatste oorlogsjaar verbleven er tevens Engelse piloten in huis die met hun vliegtuig waren neergestort. Ze zaten gewoon mee aan tafel en leerden Folkert en de andere kinderen tellen in het Engels. “Daar mochten we op school natuurlijk niks van laten merken.” Toen de piloten na de bevrijding naar school kwamen om afscheid te nemen, mochten de kinderen eindelijk hardop zeggen wat ze geleerd hadden.

Regelgeving was er niet, als je een koe extra wilde, dan was dat geen probleem

Dat Folkert boer zou worden, stond min of meer vast. Samen met zijn broer zette hij de boerderij voort. 45 koeien hadden ze, 30 hectare grond, 3 werkpaarden en later ook een trekkertje. “Regelgeving was er niet, als je een koe extra wilde, dan was dat geen probleem.”

Wonen op een ark in ijskoude winter van 1963

In 1962 trouwde Folkert met kruideniersdochter Tine. Ze lieten een woonark bouwen die bij de boerderij in het water kwam te liggen. “Die zag je hier wel meer als 2e bedrijfswoning.”

De eerste winter in de ark was meteen ‘dé winter van 1963.’ Het vroor dat het kraakte en de melkbussen werden niet met de boot opgehaald maar met de slee over het ijs. Dat ijs bleef maar aangroeien en drukte de boot schuin. “De soep stond scheef in de borden.” Toen het begon te sneeuwen, pakten ze de buitenkant van de ark in met sneeuw als extra isolatie.

In 1962 trouwde Folkert met kruideniersdochter Tine. Ze gingen in een woonark wonen.

Omdat er nu sprake was van 2 gezinnen, besloten de broers dat het beter was om op te splitsen. In it Heidenskip, aan de andere kant van het water, stond een bedrijf leeg. Met 15 hectare was het iets kleiner dan wat Folkert gewend was, daarom twijfelde hij eerst over de aankoop. Hij deed het toch omdat er op korte termijn vlak langs de boerderij een weg zou worden aangelegd. “Daar zagen wij de voordelen wel van in.”

De veehandelaar laadde de helft van de veestapel in een praam plus het kleine trekkertje en zo voeren ze naar de nieuwe plek. “Het was in mei, de koeien konden meteen het land in. Intussen konden wij binnen aan de slag. We verbouwden een bedstee tot doucheruimte voor onszelf en legden extra sanitair aan voor de kinderen die ’s zomers op zeilkamp kwamen.” Deze activiteit namen ze over van de vorige eigenaresse, het was leuk en het zorgde voor extra inkomsten. Zoon Klaas zou deze tak overigens later afstoten en alleen doorgaan met de camping.

De boerderij in It Heidenskip waar Folkert en Tine in 1968 met de boot naartoe verhuisden, had geen toegangsweg maar die stond wel op de planning.

Paniek: geen weg voor melktankwagens

Al snel bleek dat er van de plannen om een weg aan te leggen, niets terechtkwam. Lichte paniek brak uit want de melkfabriek had aangegeven van de bussen af te willen. “Ze wilden melktanks en de melk met tankauto’s ophalen. Maar wij hadden geen weg, een auto kon hier helemaal niet komen. Onze melkbussen werden altijd met de boot opgehaald.”

Ze besloten het bedrijf te verkopen om elders opnieuw te starten, ergens waar wél een weg was. Maar er kwam niets te koop, bedrijfsbeëindiging dreigde. En toen, op de valreep, kwam er 1981 alsnog een toegangsweg. Van de melkfabriek kregen ze een tijdelijke hulptank om de melk in op te slaan, het betekende een abrupt einde van de melkbus en ook van het transport per boot.

Melken ging met de machine, maar wel rechstreeks in bussen. De komst van de weg makate hhier abrupt een einde aan.

Aanleg weg zorgt voor inhaalslag

De weg maakte dat alles in een stroomversnelling kwam. Een paar maanden nadat hij er lag, begon Folkert al met de bouw van een ligboxenstal. Van gestopte boeren in de buurt kocht hij de grond en er kwamen meer machines. In korte tijd groeide het bedrijf flink. “Het was een inhaalslag. Jaren was alles blijven liggen omdat we wachtten op de weg.”

De bedrijfsgroei kon zo snel omdat er geen lange vergunningstrajecten waren. Daarbij was de bank rap met de financiering. De bankdirecteur raadde zelfs aan om vee aan te kopen, dat groeide sneller dan met eigen aanfok. En dus kocht Folkert er 15 koeien bij.

Een Fries-Hollandse koe zoals Folkert ze graag zag.

Aangekochte koeien veroorzaken ramp

Een rampzalige actie, zo zou later blijken, want de aankopen hadden IBR en gingen alle dood. De affaire kreeg nog een staartje toen een jaar later, in 1984, de melkquotering werd ingevoerd. Voor de dode koeien kreeg Folkert tot zijn schrik geen quotum toegekend. Via de knelgevallenregeling werd hij later alsnog gecompenseerd.

Het bedrijf groeide en bloeide en dat zoon Klaas interesse had, bleek al snel. Al jong hielp hij mee. Daarbij was niet alles wat hij deed ook toegestaan. Zo zat hij op zijn 9^e eens op de trekker met daarachter de opraapwagen. De Waterpolitie kwam met 2 man sterk het land in en hield hem aan, tot grote woede van vader Folkert die riep: ‘Kunnen jullie wel tegen een kind!’ Het liep af met een boete van 50 gulden en een waarschuwing. Het effect was nul, de volgende dag zat de kleine Klaas gewoon weer op te trekker.

In 1996 gingen vader en zoon in maatschap, in 2003 was de bedrijfsovername een feit. Folkert en Tine waren toen al verhuisd naar Workum. Nog steeds komen ze regelmatig op de boerderij die ze bijna niet meer hadden gehad. “De aanleg van de weg is onze redding geweest.”

Folkert voor de boerderij. Het uiterlijk veranderde niet. Ernaast, buiten beeld, staat een nieuwe stal voor 80 melkkoeien.

Dit artikel is te lezen in Boerderij 7 van dinsdag 13 november en is onderdeel van de rubriek Grondleggers. Ook meedoen aan deze rubriek? Mail naar margreet.welink@proagrica.com