Wat te doen bij benadering door criminelen

In Brabant is 13% van de boeren wel eens gepolst om mee te werken aan het verhuren van een schuur voor duistere praktijken. Dat blijkt uit onderzoek van Omroep Brabant in samenwerking met ZLTO. Maar ook buiten Brabant worden geregeld boeren benaderd. De problematiek wordt groter nu de komende jaren naar verwachting meer en meer boerenschuren leeg komen te staan.

Geen boer wil openlijk zeggen dat hij benaderd is. De angst regeert, situaties zijn immers al snel herkenbaar. Uit het onderzoek blijkt dat 42% van de boeren zelfs twijfelt of hij verdachte omstandigheden bij andere boeren bij de politie zou melden. Geen verklikker willen zijn, naïviteit en angst zijn volgens Paul van der Weiden van het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV) daarvoor de redenen.

Een schuur die anders in gebruik is dan was beloofd. Als de eigenaar de huur op wil zeggen. volgens forse bedreigingen. – Foto’s: ANP

Criminelen pakken het dan ook niet soft aan. De meest gebruikelijke methode is dat ze aan huis komen. “Ze stonden gewoon op het erf toen het hek open stond,” vertelt een boer die wegens de genoemde angst anoniem wil blijven. Meer dan dat hij geen lege schuren had en geen geld nodig had, wil hij niet zeggen.

Een andere methode zijn de zogenaamde wietbrieven die rond gaan. Hiermee worden huurbedragen van tienduizenden euro’s voor schuren geboden.

De ‘moderne’ crimineel is er in soorten en maten. “Het kan ook een keurige man zijn die je op een vriendelijke toon benadert”, legt Van der Weiden uit. Deze keurige man wordt de pr-functionaris van de onderwereld genoemd. “Hap je niet, dan kan hij terugkomen met minder vriendelijk ogende kompanen.”

Eruit stappen kan haast niet

De hedendaagse crimineel is gewiekster dan ooit en bouwt een relatie met je op. Wie denkt er niet in te tuinen, heeft nog geen bekende op het erf gehad die hem vroeg of de schuur die niet naast het woonhuis staat, verhuurd kan worden. ‘Om antieke auto’s in te stallen’.

“Je denkt dat het goed zit, je kent immers zijn ouders?” Van der Weiden kent nog een aanpak. “Ze huren je schuren door andere bedrijven in te zetten. Dat lijken degelijke bedrijven te zijn, maar veelal zijn ze opgekocht en zitten er geen activiteiten meer in.”

Van der Weiden waarschuwt om niet in het aanbod van de crimineel te stappen, ook al worden er forse bedragen genoemd. “Je komt er nooit meer van af.”

Fons Bouwmeister, wijkagent in de gemeente Bronckhorst, kent verhalen waarbij de eerste twee maanden de huur keurig betaald werd, maar waarbij in de derde maand de betaling uitblijft. “Op het moment dat je gaat vragen waar de huur blijft, krijgt je te horen dat je er naar kunt fluiten. Daarbij geven ze meteen aan te weten waar je dochter woont.”

Zelf strafbaar worden

De boer die er tijdelijk in mee gaat om financiële problemen op te lossen, krijgt zo niet de kans om er weer uit te stappen en verder te gaan met boeren. “Dat pikken ze niet. Je kunt bedreigingen verwachten die verder gaan dan wat je ziet in de tv-serie Hollands Hoop.”

Daarbij waarschuwen politie en CCV dat wie onderdak biedt aan een criminele organisatie, er deel van uitmaakt. Dat maakt je behalve tot slachtoffer, ook tot verdachte van strafbare zaken.

Leegstand maakt platteland aantrekkelijk voor criminelen

Het vestigingsklimaat voor criminelen in Brabant is, dankzij de inzet van een taskforce, minder aantrekkelijk geworden. Verschuiven deze criminelen hun werkgebied naar andere plattelandsgebieden, het zogenaamde waterbedeffect? Uit de cijfers blijkt dat niet, maar volgens het Regionaal Informatie en Expertise Centrum (RIEC) bestaat er een duidelijk verband tussen het aantal boeren dat benaderd wordt en de toenemende leegstand op het platteland. Lege stallen in een uitgestrekt gebied nabij de grens vormen voor criminelen de ideale ingrediënten om lang onder de radar te blijven. Dat de leegstand de komende jaren gaat toenemen, berekende Alterra in 2014 al. Medio 2032 zijn er 24.000 agrarische bedrijven gestopt, die 15 miljoen vierkante meter aan leegstaande bedrijfsgebouwen achterlaten.

De burgemeesters van de Achterhoekse gemeentes Berkelland en Oude IJsselstreek, die recent werden geconfronteerd met een groot drugslab en een hennepkwekerij in hun gemeente, willen een landelijke actie. “Wij willen geen Brabant worden,” legt burgemeester van de gemeente Oude IJsselstreek Otwin van Dijk uit. “In Brabant hebben ze de criminaliteit op het platteland niet gelijk onderkend. Je hebt gezien waar dat toe leidde. In de Achterhoek zijn we wakker geschud. We krijgen steeds meer te maken met leegstand. Het is tijd voor een landelijke plattelandsactie, zoals in steden ook met slechte wijken is gebeurd. Een boer kan het niet alleen.”

Van Dijk ziet in het Keurmerk Veilig buitengebied een goede ontwikkeling en noemt slimme sloop. “Criminaliteit op het platteland is geen natuurverschijnsel. Er is wat aan te doen. Het vraagt om alertheid van boeren, Rijkstoezicht, politie en toezichthouders en het opzetten van informatienetwerken. Ik pleit voor meer politie op het platteland. Maar ook dan kan politie niet overal tegelijk zijn, dus moeten er informatienetwerken komen.” Ook moeten boeren en burgers op het platteland weerbaar worden gemaakt, meent Van Dijk. “Je kunt maar één keer nee zeggen.”

Onder meer door samen te werken met de politie, wordt het buitengebied minder aantrekkelijk voor criminelen.

Keurmerk Veilig Ondernemen in het Buitengebied

Wijkagenten Fons Bouwmeister en Cor Kleijkamp merkten dat in het buitengebied van de Gelderse gemeente Bronckhorst de verbinding met burgers en buitenlui moeilijk verliep. Kleijkamp: “De uitgestrektheid van het gebied is een probleem. De boer werkt op het land, zijn vrouw is vóór of niet thuis.” Bouwmeister en Kleijkamp startten samen met het CCV een pilot voor het Keurmerk Veilig Ondernemen in het Buitengebied om de veiligheid te verhogen. Binnen het keurmerk werken politie, justitie, gemeente, CCV en LTO Noord West-Achterhoek samen. Het doel is het uitgestrekte gebied fysiek af te sluiten.

Bouwmeister: “We gaan het niet ineens oplossen. We hebben minder mensen in het gebied en het is niet mogelijk om ‘even’ een blik agenten open te trekken. Door samenwerking maken we het gebied minder aantrekkelijk voor criminelen.”

Na een nulmeting en een enquête onder inwoners van het gebied zijn de knelpunten geïnventariseerd en maatregelen opgesteld. De gemeente inventariseert leegstaande gebouwen, er is overleg met BOA‘s, boswachter, brandweer en het waterschap. Met beheerders van Whatsapp-groepen zijn afspraken gemaakt.

Ook is contact gezocht met professionals die in het gebied werken, maar elkaar niet kennen, zoals thuiszorg, pakketbezorgers en jagers. Door samen te werken kan zonder fysiek aanwezig blauw in kaart gebracht worden wat er speelt. Professionals, burgers en boeren zijn de ogen en oren in een gebied.

Bouwmeister: “Bel mij als er wat is. Geen ‘joa joa, het zal wel’ zeggen, maar politie bellen.” Vanuit het keurmerk worden voorlichtingsavonden georganiseerd voor buitenlui en boeren waarin onder andere behandeld wordt hoe criminelen te werk gaan en hoe je er weerbaar tegen wordt.