‘Vrouwen doen hier al het landwerk’

Lucy verbouwt op 1,2 hectare bonen, erwten, aardnoten en sesam. Fruitbomen leveren bananen, nangka’s en pawpaws (een avocado-achtige vrucht). Ook heeft ze twee inheemse koeien, vijf geiten en tien kippen. Ze heeft twee hutten, een voor de kinderen en een voor haarzelf. In haar hut staat ook een gemeubileerde keuken met een houtgestookt fornuis.

In hoeverre ben je betrokken bij het bedrijf?

“Heel erg. Ik sta om zes uur op en maak de kinderen wakker, zodat ze me kunnen helpen voor ze naar school gaan. Om half zeven ga ik mijn zoon helpen met koeien melken, de andere kinderen vegen de vloeren en halen water. Dan ontbijten we met thee en melk, om zeven uur gaan de jongsten naar school en ga ik naar het land om onkruid te wieden of de grond open te hakken. Mijn oudste zoon gaat met de koeien op pad om ze te laten grazen.

Rond de middag ben ik weer in huis om lunch te maken voor de kinderen die dan uit school komen. Mijn middagactiviteiten wisselen. Soms ga ik tot het einde van de middag terug naar het land, soms zijn er groepsactiviteiten in het dorp met andere vrouwen; we maken kleding en die verkopen we.”

Wat is typisch voor het platteland in jouw omgeving?

“Het is hier prachtig, met steile heuvels en diepe valleien. Soms is er wel een waterprobleem. In augustus kan het soms ineens heel veel regenen, namelijk. We hebben hier geen trekkers of machines, we doen alles met de hand. Ik gebruik houwelen en een handhak om de grond te bewerken. Er is geen elektriciteit, dus zodra het donker wordt, is er weinig werk meer te doen. Wat er moet gebeuren, moet dus overdag.”

Hoe succesvol zijn de agrarische bedrijven in je omgeving in het algemeen?

“De armste mensen in Oeganda zijn boerenfamilies die voor het werk afhankelijk zijn van familieleden. Dat zijn er hier nogal wat. Eigenlijk, als je aan iemand vraagt om een arm persoon aan te wijzen, dan wijst ‘ie naar iemand met een boerenbedrijf.”

Wat vind je mooi aan het leven op een boerderij?

“Je verbouwt je eigen voedsel en alles wat je eet is puur en schoon. Verder is het geweldig om de koeien in de ochtend te zien en om te merken dat al het andere vee het goed doet.”

Lucy Ajok is 34 jaar en woont in Uganda. Haar woonplaats Odek ligt 400 kilometer ten noorden van de hoofdstad Kampala. Ze heeft vijf kinderen; twee jongens en drie meisjes. Haar echtgenoot overleed vier jaar geleden aan aids. – Foto: Lucy Ajok

Wat vind je een nadeel van wonen op een boerderij?

“Je bent altijd aan het werk. Nooit eens rust. En het is vies werk, je kunt nooit de hele tijd zo schoon zijn, als andere mensen. Je moet dus echt houden van dit bestaan om het te doen. Niet iedereen doet dat. Een ander nadeel is dat je door niet-boeren wordt veracht.”

Wat is de grootste uitdaging waar boeren in jouw regio mee te maken hebben?

“We krijgen maar weinig betaald, terwijl we er zoveel energie in stoppen. Verder is het weer aan het veranderen. Het is niet meer te voorspellen wanneer het beste zaai- en plantmoment is. Dat heeft ook weer gevolgen voor de oogst.”

Wat maakt je aan het lachen?

“O, zoveel. Soms zijn het de verhalen van mijn kinderen over wat ze op school hebben meegemaakt. Of een van de geiten die om eten komt bedelen, en als je niet oppast, eten van ons bord steelt. Ik ben een gelukkig mens, ik ben trots op wat ik heb bereikt.”

Waar word je boos om?

“Als ik naar het ziekenhuis ga om mijn medicijnen te halen, en daar wordt me gezegd dat ik maar naar de apotheek moet. Maar dat is wel weer 30 kilometer verder fietsen.”

Is er bij jullie gelijkwaardigheid tussen mannen en vrouwen?

“Nee. Mannen zitten op stoelen, vrouwen op matten op de grond. Mannen mogen ook altijd eerst eten. Als zij klaar zijn mogen de vrouwen en de kinderen. En vrouwen doen al het landwerk; mannen willen alleen maar de oogst verkopen. Maar ik zit bij een project Send a Cow. Dat leert ons dat iedereen gelijk is en dat leer ik mijn kinderen ook.”

Ondersteunt jullie overheid de agrarische sector?

“Nee. Er zijn wel heel veel mensen die overal belasting op heffen.”

Vertel eens iets wat niemand anders weet?

“Bijna niemand buiten mijn directe omgeving weet dat ik hiv-positief ben. Ik zie er niet ziek uit en ik voel me zelden ziek. Er zijn ook maar weinig mensen die weten dat ik op mijn 14de al getrouwd ben. Het was toen oorlog in Uganda en ik zat in een vluchtelingenkamp. Om te overleven was het handig een echtgenoot te hebben. Op mijn 15de werd mijn zoon geboren.”

Dit artikel kwam tot stand samen met Farmers Weekly.