‘Zoete aardappel door Moeder Natuur genetisch gemodificeerd’

Transgenese wordt gezien als een kunstgreep om soortvreemde genen in te brengen in planten. Onderzoekers ontdekten dat de zoete aardappel op natuurlijke wijze soortvreemde genen heeft ontvangen. “Dit beïnvloedt de GMO-discussie.”

Tegenstanders van genetische modificatie gebruiken als argument dat de techniek onnatuurlijk is. Moeder Natuur vermengt geen genen van soorten die niet aan elkaar zijn verwant. Onderzoekers van de Universiteit van Gent in België en het International Potato Center in Peru ontdekten echter dat er wel degelijk een transgeen voedingsgewas bestaat.

Zij vonden genen van de bacterie Agrobacterium in het chromosoom van de zoete aardappel, één van de meest gegeten voedingsgewassen in de wereld. De bacterie-genen bepalen mede de eigenschappen van de zoete aardappel, die overigens niet verwant is aan onze consumptieaardappel.

Per ongeluk

De onderzoekers publiceerden hun ontdekking in een verslag, dat is gepubliceerd door de Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS) in de VS. Ze deden hun ontdekking per ongeluk. De wetenschappers waren op zoek naar de genen in een zoete aardappel, die de plant beter bestand maken tegen virusziekten. Ze pluisden het genoom van de zoete aardappel na en vonden tot hun verrassing genen die afkomstig zijn van Agrobacterium. Deze bacterie heeft de eigenschap dat het genen kan overbrengen in het chromosoom van een plant. Daarom wordt de bacterie vaak gebruikt bij genetische modificatie, om als drager soortvreemde genen over te brengen in planten. Dat gebeurt onder kunstmatige omstandigheden in een laboratorium.

Ook in de natuur komt af en toe genen-overdracht tussen soorten voor, maar vooral bij ééncellige organismen zoals bacteriën. Het is ook wel eens vastgesteld bij de tabaksplant, het vlasbekje en de bladluis. Maar het is nog nooit vastgesteld in een voedingsgewas, en dan nog wel in de zoete aardappel dat zeer veel wordt geteeld in de wereld.

Wilde aardappel

Om uit te sluiten dat hun ontdekking toeval was, onderzochten de wetenschappers 291 rassen zoete aardappelen. Tot hun verrassing vonden ze de bacterie-genen op het chromosoom van àlle 291 rassen. De bacterie-genen maken deel uit van het chromosoom, en bepalen dus mede de eigenschappen van de zoete aardappel. Daarop onderzochten de wetenschappers ook andere rassen, die dichter bij de wilde aardappel staan. Daaruit blijkt dat hoe dichter een ras bij de wilde aardappel staat, hoe minder vaak de bacterie-genen in de zoete aardappel voorkomen.

Overgedragen

Dit brengt de onderzoekers tot de volgende redenering. In een ver verleden is een zoete aardappel besmet geraakt met Agrobacterium. De bacterie draagt zijn genen over aan de plant, die de genen opneemt in zijn chromosoom. De nieuwe genen beïnvloeden de eigenschappen van de aardappel. De boer vindt dit goede eigenschappen en houdt deze aardappel aan als pootgoed. Vanwege de goede eigenschappen worden alleen die zoete aardappelen gebruikt als pootgoed, die de bacterie-genen hebben. Na verloop van tijd blijven alleen de rassen over, die de bacterie-genen bevatten.

Nieuw licht

De onderzoekers vinden dat hun ontdekking een nieuw licht werpt op de discussie over genetisch gemodificeerde gewassen (GMO), schrijven ze in het PNAS-artikel. “Dit kan de argwaan van consumenten over transgeen voedsel beïnvloeden. Transgenese is blijkbaar niet zo onnatuurlijk. De zoete aardappel is een natuurlijke GMO. En die wordt al duizenden jaren gegeten door mensen.”