‘Zaden zonder zuurstof langer houdbaar’

Wageningen – Als zaaizaad bij zaadbedrijven en genenbanken en in de bekende ‘zaadkluis’ op Spitsbergen voortaan in zuurstofarme omstandigheden opgeslagen worden, kunnen ze veel langer worden bewaard zonder dat ze aan kiemkracht inleveren.

Dat blijkt uit onderzoek van zadenexperts van de Nederlandse genenbank. De genenbank wordt gerund door het Centrum Genetische Bronnen, onderdeel van Wageningen UR, en zaadfysiologen van Wageningen UR. De onderzoekers onderzochten voorgekiemde selderijzaadjes die hun kiemkracht normaliter na drie weken verliezen. Zonder zuurstof kiemt na drie weken nog zo’n 98 procent van de zaden.

Volgens de onderzoekers bewaren zaadbedrijven en buitenlandse genenbanken zaden van moderne rassen en wilde soorten meestal in gewone lucht, die voor 21 procent uit zuurstof bestaat. De zuurstof reageert met allerlei stoffen die in plantenzaden zitten. Een korte tijd met zuurstof is niet erg, omdat de antioxidanten in de zaden dat kunnen opvangen.

Bij een langere bewaring wordt de aanwezigheid van zuurstof een beperkende factor voor de houdbaarheid. De Wageningse onderzoekers stellen in hun wetenschappelijke publicatie dat het voor genenbanken zinvol is om zaden al direct na de oogst en droging zuurstofarm te verpakken om zo de achteruitgang af te remmen. Dat kan volgens de betrokken onderzoekers simpel en goedkoop door het bijsluiten van een zakje ijzerpoeder.

Op Spitsbergen is in de permafrost een zaadkluis gemaakt waar genenbanken een back-up kunnen opslaan voor het geval hun collectie door oorlog of andere rampen verloren gaat. Volgens Jan Engels van Biodiversity International kan de Wageningse vinding nuttig zijn voor de zaadkluis, al kan de extra duur van de houdbaarheid nu nog niet worden gekwantificeerd.

Voor zaadbedrijven kan zuurstofarme bewaring van zaden een uitkomst zijn met name voor zaden met een korte houdbaarheid zoals van sla, ui en prei. Zaadbedrijven behandelen zaden vaak zo dat zaden na het zaaien snel en ongeveer op hetzelfde moment gaan kiemen. Die behandeling vermindert de bewaarbaarheid aanzienlijk.

Het onderzoek is gefinancierd door het ministerie van Economische Zaken.