Veel vlasvezel voor China

Een medewerker van Van de Bilt rijdt een container voor China vol met rollen vlasvezel. Tot het Chinese nieuwjaar in begin februari worden er wekelijks gemiddeld 4 containers geladen voor de spinnerijen aldaar. - Foto's: Anton Dingemanse

De drukte is ook merkbaar bij de weegbrug. Links wordt een eigen vrachtwagen met net opgehaalde vlasbalen gewogen. Rechts wacht een vrachtwagen die komt laden en achteraan een vracht vlasvezel voor China die voor het verschepen ook eerst nog gewogen moet worden.

Het uitleveren van zaaizaad voor het volgend teeltseizoen komt al flink op gang. Hier wordt een partij zaaizaad geladen.

Omdat Van de Bilt zaaizaad rechtstreeks aan telers levert wordt veel zaaizaad in zakken van 25 kilo afgezakt. Deze zakken zijn tegenwoordig van ongebleekt papier. Door de voortschrijdende mechanisatie gaat er de laatste jaren evenwel steeds meer weg in big bags van 600 kilo.

Het bedrijfsonderdeel zaadhandel beperkt zich niet alleen tot het vlas. Zo brengt Van de Bilt van verschillende gewassen eigen rassen en zaden op de markt. Naast vlaszaad levert Van de Bilt ook andere zaden. Bovenaan tarwe en linksonder triticale. Dan op de bovenste rij; blauw maanzaad, teunisbloemzaad en camelina. Op de onderste rij geel en bruin vlaszaad. Deze kleuren zeggen overigens niets over de kwaliteiten maar zijn ras eigenschappen. Vervolgens nog quinoa en koolzaad voor groenbemester.

Een monster van een partij zaad wordt in 2 delen naar het laboratorium gestuurd. Een deel luchtdicht verpakt om het correcte vochtgehalte te bepalen en een deel in papieren zak om percentage onzuiverheden zoals onkruidzaden te bepalen en de kiemkracht vast te stellen. Het zaad moet minimaal een kiemkracht van 92% hebben.

Voor dat het zaaizaad afgezakt wordt komt een controleur van de NAK langs voor monstername.

Het voor zaaizaad bestemde zaad gaat in kisten en wordt in partijen van 10 ton ter keuring aangeboden aan de NAK.

Een detail van het sorteren op soortelijk gewicht. Door een schuinstaande plaat in trilling te brengen wordt het zaad met luchtondersteuning gescheiden in zaden van verschillend gewicht. Het gewicht is ook een maat voor de kiemkracht.

Van de Bilt als zaadhuis levert uiteraard ook het zaad voor de vlasteelt. Het voorbereiden van zaaizaad is een belangrijke bedrijfsmatige activiteit en daarom beschikt het bedrijf over een goed geoutilleerde installatie om te schonen tot hoog kwalitatief zaad.

De export naar Azië vergt wel flink wat papierwerk. De administratie benodigd voor de export naar China moet tot in de puntjes in orde zijn. Dat werk wordt dan ook toevertrouwd aan ervaren mensen.

Weer een container voor China. De gestegen vraag naar vlasvezel heeft een positieve invloed op de prijsvorming. Het areaal zal volgend jaar flink moeten toenemen om aan de vraag te kunnen blijven voldoen. De uitbreiding wordt door Van de Bilt vooral gezocht in Zuidwest Nederland.

Het vlas als natuurproduct kent verschillende kwaliteiten. Die is vooral afhankelijk van teelt- en oogst omstandigheden. Aan de kleur is de kwaliteit te onderscheiden, grijs staat voor een goede kwaliteit. Hoe geler en pluiziger hoe minder de kwaliteit. De kwaliteit wordt uitgedrukt met een nummer. Het is een kwaliteitssysteem uit de textielindustrie. Dit nummer, bijvoorbeeld 28, geeft aan dat 28 meter garen 1 gram weegt. Het zegt iets over de dikte van de draad. Hoe hoger het nummer hoe fijner de draad, en hoe duurder de grondstof.

In de expeditie loods staan de partijen vlasvezel klaar voor uitlevering. De vezel wordt per partij verkocht en worden hier voor de verschillende afnemers gemarkeerd.

De vlasvezel van de goede lengte wordt weer opgerold en is zo gereed voor levering.

In een naastliggende ruimte wordt de geschoonde vlasvezel gecontroleerd en gereed gemaakt voor uitlevering. Alles wat onvoldoende is voor de gewenste kwaliteit wordt in vierkante baaltjes geperst en gaat weg als tweede soort.

Alles wat van de vlasvezel is gescheiden wordt opgevangen. Alle delen vinden hun weg naar bijvoorbeeld de industrie waar er in combinatie met vezelresten en te korte vezels onder meer cellulose voor hoogwaardig papier van gemaakt kan worden.

In de zwingelmachine wordt de vlasstengel gekneusd zodat de bast, het lemen en het hout loskomt van de vezel. Deze rollen zijn met name bedoelt om de harde wortel te kneuzen om zo de gehele vezel vrij te krijgen.

Voor de bewerking begint wordt het vlas nog handmatig verdeeld om stropen te voorkomen. Omdat het vlas van elk perceel anders is moet de instelling van de machines voor elke partij vlas aangepast worden.

Door hem af te rollen gaat een rol vlas de bewerking in. Om de laag in de rol los te houden wordt er tijdens het oprollen van het vlaszwad op het land sisaltouw mee gerold. Dit touw, hier een dunne lijn boven het afgerolde vlas, zorgt er nu voor dat het spiraalsgewijs opgerolde vlas goed gescheiden van de rol de machine in gaat.

Aan het begin van de zwingellijn liggen de rollen vlas klaar voor de bewerkingen. Een rol weegt zo n 235 kilo. Per dag wordt ongeveer 60 ton vlas verwerkt.

Een overzicht van de bewerkingslijn waar de vezel door het zwingelproces wordt vrijgemaakt van de overige delen van de vlasstengel. Van vlas wordt zo goed als alles gebruikt en is daarmee samen met de teelt die weinig bemesting en gewasbescherming behoeft een duurzaam gewas.

De vlasstengel is opgebouwd uit een houtachtige kern en het lemen, met daar omheen de vezel en de bast. Op de foto is deze opbouw duidelijk te zien. De vezel met een enkel schilfertje bast omhuld de houtachtige kern. Dit lemen maakt voor meer dan helft deel uit van de vlasstengel, er komt zo'n 3 ton van een hectare, en wordt gebruikt voor stalstrooisel en industriële toepassing, bijvoorbeeld voor wandpanelen.

Voor het zover is heeft het vlas vanaf het land wel enige bewerkingen ondergaan voordat het geschikt is voor levering. Om te kunnen bepalen welke kwaliteit vlas een teler heeft geleverd staat het vlas per teler gerangschikt in de bewaarloodsen opgeslagen tot bewerking. Met de heftruck worden de rollen vlas naar de verwerkingshal gebracht.

Foto: Anton Dingemanse