Zeeuws koolzaad voor vermeerdering

NAK-keurmeester Wim van de Waart keurt het gewas voor de tweede keer. Met de teler neemt hij enkele aandachtspunten door. Ook de vertegenwoordiger van het Duitse zaadhuis NPZ komt iedere 14 dagen kijken hoe het gewas zich ontwikkelt. De mannen vinden dat het gewas er prima bijstaat.

Zodra de vrouwelijke bloemen gaan bloeien moet hierin gecontroleerd worden of er geen mannelijke planten tussen staan. Noteboom heeft bij deze selectieronde een mannelijke plant in het vrouwelijk gewas gezien en die wordt verwijderd. Het geproduceerde zaaizaad moet raszuiver zijn.

De mannelijke en vrouwelijke planten zijn redelijk goed van elkaar te onderscheiden. Het mannelijke bloemenhoofd is goed ontwikkeld met mooie gladde bloemblaadjes. En natuurlijk de meeldraden.

Het vrouwelijke bloemhoofd is fijner, terwijl de bloemblaadjes wat gekreukt ogen. De stamper is duidelijk te zien.

De bloei van de mannelijke en de vrouwelijke planten loopt niet synchroon. Mannelijke planten bloeien veel eerder dan de vrouwelijke planten. Op zich niet verkeerd, omdat hierdoor stuifmeel beschikbaar is zodra de vrouwelijke bloei begint. Om er zeker van te zijn dat tijdens de vrouwelijke bloei de mannelijke planten volop bloeien, moet de bloei wel worden gereguleerd.

In het Zuidwesten wordt vrijwel geen koolzaad geteeld, daarom is dit gebied uitermate geschikt voor de vermeerderingszaadteelt. Voor deze teelt mag binnen een straal van 5 km geen ander koolzaad worden geteeld. Peter Noteboom uit het Zeeuwse Wolphaartsdijk teelt dit jaar voor het eerst koolzaad voor vermeerdering. - Foto's: Anton Dingemanse

Om de mannelijke bloei te sturen moet een deel van de eerste bloei van de mannelijke planten worden verwijderd. Noteboom gebruikt hiervoor zijn klepelbak omdat zijn maaibalk niet hoog genoeg kan. De plant half weg maaien is niet zinvol.

Een deel van het perceel nadat een baan mannelijke bloemen is geklepeld. Rechts de vrouwelijke planten. Rechtvoor een strook bloeiende mannelijke planten en links daarnaast de net geklepelde baan.

Na het klepelen ontwikkelen zich vanuit de bladoksels nieuwe bloemstengels. Tijdens de vrouwelijke hoofdbloei is dan voldoende stuifmeel beschikbaar. Na de bloei wordt het mannelijk gewas geheel geklepeld om vermenging tijdens de oogst te voorkomen.

Een nadeel van het klepelen is dat de bak de stengels soms omduwt, waardoor de planten hoger worden geklepeld dan gewenst.

Het gewas is gezaaid met een bietenzaaimachine met aangepaste zaaischijven. De banen mannelijke planten zijn 10 rijen breed, de vrouwelijke 12 rijen.

Insecten zijn goede bestuivers. Op 3 km afstand heeft een imker bijenkasten te staan. Deze bijen hadden al snel in de gaten waar ze zijn moesten. Met koud weer staat hun activiteit echter op een laag pitje. Een enkele hommel heeft daardoor nu het rijk alleen.

Een overzicht van het veld bij het begin van de bloeiperiode van de mannelijke planten. Om een goede bestuiving te krijgen, liggen de banen met vrouwelijke en mannelijke planten om en om. Ook zijn de kopakkers met mannelijke planten ingezaaid. Verder is het gewas in van Noord naar Zuid gezaaid. De overwegend westelijke wind helpt dan mee het stuifmeel goed te verdelen.

Hierdoor ontstaan er tussen het mannelijk en vrouwelijk gewas paden die van belang zijn wanneer het gewas is uitgebloeid en de mannelijke planten vernietigd moeten worden. Het dan forse gewas kan dan zo gemakkelijker gescheiden worden.