Stikstofmeststoffen uit Noordzeegas

Kunstmest is niet weg te denken in de gangbare landbouw. Yara Sluiskil in Zeeuws-Vlaanderen is een belangrijke producent van stikstofmeststoffen. Hier een overzicht van een deel van de fabrieksinstallaties met in het midden de prilltoren die op termijn wordt vervangen. De nieuwe toren is al in aanbouw. De fabricageprocessen worden steeds geperfectioneerd waardoor deze fabrieken volgens Yara tot de meest energie-efficiënte ter wereld behoren. Foto's: Anton Dingemanse

Voor de Europese landbouw is KAS het belangrijkste product dat in Sluiskil wordt geproduceerd. De basisgrondstof voor alle hier geproduceerde producten is aardgas. De groene reactor is een zogenaamde secundaire reformer waar aardgas wordt gekraakt in een mengsel van waterstof en CO2.

Het aardgas wordt gekraakt door middel van hoge druk en temperatuur. Het ontstane waterstof wordt vervolgens aan stikstof uit de lucht gebonden, waardoor ammoniak ontstaat. Bij het kraakproces komt ook CO2 vrij. Op de foto een ammoniakfabriek links en de opslag voor CO2 rechts. Ammoniak is de basis van de meststoffen en gaat grotendeels naar vervolgprocessen op de productiesite. Ook het grootste deel van de CO2 wordt op het bedrijf verwerkt. Hier worden ureumproducten van gemaakt.

Een deel van de CO2 wordt meteen uitgeleverd voor industriële doeleinden, bijvoorbeeld de voedingsindustrie (bubbeltjes in limonade), of voor glastuinbouw die CO2 gebruikt voor de groententeelt. Tankwagens staan te laden bij het uitgiftepunt. Het opgewarmde koelwater dat vrijkomt bij de kraakprocessen dient voor kasverwarming van de nabij gelegen kascomplexen. Dit water komt na gebruik weer retour en wordt weer ingezet voor koeling.

De ammoniak voor interne verwerking wordt omgezet in drie hoofdbestanddelen: ureum, salpeterzuur en ammoniumnitraat. Hier een schema van de productieprocessen.

In Urea-7, hier op de voorgrond, wordt ammoniak en CO2 verwerkt tot ureumoplossing. In het midden een bouwfase van Urea-8 waarmee ongeveer een jaar geleden is begonnen. In Urea-8 wordt de ureumoplossing uit Urea-7 verder opgewerkt tot een ureumgranulaat. Het lange gebouw rechts is de opslagsilo voor nitraatmeststoffen met rechts daarnaast de fabriek voor de granulatie van ammoniumnitraat.

Veiligheid staat hoog aangeschreven bij Yara. Op dit moment lopen er vakmensen rond vanwege de nieuwbouw. Op de foto zijn bouwvakkers aan het werk op een verdiepingvloer van Urea-8. Het is ruim 300 dagen geleden dat er een ongeval plaatsvond. Iemand gleed uit op een traptrede. Niets ernstigs, maar dit komt uiteraard wel in de statistieken.

Om de vloeibare meststoffen in korrels om te zetten worden kleine stofkernen over een zogenaamd wervelbed gevoerd waarbij minuscule meststofdruppeltjes zorgen dat er een korreltje ontstaat. Het zogenoemde 'sneeuwbaleffect'. De goede maat is tussen 3,2 millimeter en 3,5 millimeter. Alles wat kleiner of groter is gaat na zeven en ontstoffen weer terug in het proces. Deze wervelbedmethode werd eind jaren 70 in de vorige eeuw in Sluiskil uitgevonden en wordt nu wereldwijd toegepast in vrijwel alle granulatiefabrieken. Hier op de foto de nu nog zichtbare granulator van Urea-8.

De benodigde vulstof om de korrels te produceren is hoofdzakelijk dolomiet dat in eigen groeven in België gewonnen wordt. Op het bedrijf van Yara wordt de kalk gebroken, gemalen en geprepareerd, zodat het geschikt is om kunstmestkorrels ervan te maken.

De gebruiksklare kunstmestkorrels worden tot levering opgeslagen in een silo van 100.000 ton met afzonderlijke compartimenten. De machines (krassers) om de silo's te legen zijn vergelijkbaar met de machines die hiervoor in graansilo's worden gebruikt. Hoewel een bedrijf als Yara constant innoveert en de laatste 5 jaar maar liefst €700 miljoen investeerde in nieuwe installaties worden onderdelen, die niet zijn verouderd en nog goed functioneren, nog in bedrijf gehouden. Een van de silo's is nog van 1929, het jaar van oprichting en voldoet nog steeds aan de huidige eisen.

De productiesite is een complex samenspel van verschillende fabrieken. De (deel) producten van de verschillende fabrieken kunnen weer nodig zijn voor andere productieprocessen. Immense leidingstraten vervoeren gassen, vloeistoffen, stoom en elektra naar de verschillende fabrieken op het 135 hectare grote terrein.

Er worden niet alleen meststoffen geproduceerd, maar bijvoorbeeld ook milieu-additieven voor dieselmotoren. Onder de merknaam Air1 maakt Yara een AdBlue oplossing die geïnjecteerd in uitlaatgassen de verzurende emissies in uitlaatgassen omzet in stikstof en water. Dit proces bespaart ongeveer 3% aan brandstofverbruik. Hier de truckverlading Air1. In 2016 werd 926.000 ton Air1 verladen via trucks en schepen. Hoewel Yara Sluiskil bekend staat als kunstmestfabriek en daarin de grootste van Noordwest Europa is, bedroeg het volume industriële producten in 2016 zo'n 40% van het totaal verladen producten.

Alle kunstmest wordt in bulk uitgeleverd. Het overgrote deel, meer dan 80%, wordt per schip afgevoerd. Hier wordt een coaster met Amidas geladen en dat gaat via een storttrechter in de vorm van een banaan met 400 ton per uur. De zwavel in Amidas is een van stoffen die niet door Yara Sluiskil wordt geproduceerd maar wordt ingekocht.

Tegelijkertijd wordt een naastliggende tanker aan de kade geladen. Het verladen van vloeibare producten kan onder alle weersomstandigheden doorgaan. Het laden van kunstmestkorrels zal bij nat weer noodgedwongen moeten stoppen. Er is in 2016 5.027 kiloton wereldwijd geleverd.

Om de agrarische ondernemer de mogelijkheid te bieden de kunstmest zo efficiënt mogelijk te benutten ontwikkelde Yara het precisie-instrument N-Sensor. Deze N-Sensor wordt op de cabine van de trekker geplaatst. Tijdens het strooien van de kunstmest meten de sensoren aan de uiteinden het bladgroen. Deze gegevens gaan direct naar de software van de strooier die meteen de kunstmestgift aanpast.

Een belangrijk onderdeel van het bedrijf is het laboratorium. Hier worden geen nieuwe producten ontwikkeld, maar dient vooral voor kwaliteitsbewaking van de verschillende eindproducten. Tevens worden hier proceswater of monsters van tussenproducten geanalyseerd.