Vlas is weer booming

Na een reeks kwakkeljaren lijkt de vlasteelt weer booming business te worden.

Mede door opkomende economieën zoals India en China neemt de vraag naar vlasvezel voor linnenproductie toe. Door de groeiende afzet is dit jaar het areaal vlasteelt met ongeveer 10% toegenomen. Als deze trend zich voortzet, kan het vlas weer een interessante plaats innemen in het akkerbouwplan.

Foto

Voor Van de Bilt Zaden en Vlas uit Sluiskil is het vezelvlas van groot belang, maar daarnaast neemt het vlaszaad ook een belangrijke plaats in het bedrijfsplan in. Tegelijk met het plukken van het vlas wordt het zaad op twee manieren geoogst van de percelen voor vermeerdering. Hier dorst loonbedrijf Joossen uit Oostdijk op Zuid-Beveland het vlaszaad gelijktijdig met het plukken van het vlas.
Foto's: Anton Dingemanse
Ook het vlas, en dan met name de zaadontwikkeling, had dit jaar te lijden van de regen en kou. Dit perceel was geheel gelegerd. Het is weer een eind bijgetrokken, maar er blijven toch veel warrige plekken in het gewas. Dit beeld is overigens door het gehele teeltgebied van ruwweg Noord-Frankrijk, België en Zuid-Nederland gelijkwaardig.
Er wordt met een redelijke snelheid, 7 km/u, gereden. De bemanning van de plukdorser is daarom zeer geconcentreerd om strubbelingen voor te zijn.
Om ook het gelegerde gewas mee te kunnen pakken, staan de torpedo's dicht tegen de grond afgesteld. Een afwateringsgeul of spuitspoor kan dan oorzaak zijn van ongemak. Hier wordt een weer gerepareerde, krom gereden torpedo gemonteerd.
Het geplukte vlas wordt opgevoerd naar een horizontale klemband. Hier wordt het vlas tijdens de doorvoer stevig ingeklemd met de zaadbolletjes binnen het bereik van de draaiende kammen.
Deze kammen blijven tijdens het draaien in verticale stand staan en beuken de bolletjes kapot, zodat het zaad vrijkomt.
Het zaad en het kaf valt in de dorstrommel, waar het goeddeels gescheiden wordt.
Uiteindelijk wordt het zaad uitgezeefd en gaat het naar de tank. Het dorssysteem is van John Deere en is door Union in zijn plukdorser geïntegreerd.
De eerste tank van dit perceel wordt geleegd. Door de kou en nattigheid ligt de zaadopbrengst ongeveer 20% lager dan gebruikelijk. De bolletjes zijn kleiner, er zitten minder zaden in en die zijn vaak ook aan de kleine kant.
Een ander systeem van zaadwinning is om tijdens het plukken van het vlas de zaadbolletjes eraf te trekken en op het bedrijf te dorsen. Hier wordt bij teler Oudenaert uit Sas van Gent met twee machines het vezelvlasras Lisette geplukt en ontbolt.
Dit perceel was ook gelegerd, maar heeft zich redelijk hersteld. Het vlas gaat dan ook goed door de plukker heen. Het vlas wordt door klembanden geplukt en horizontaal gedraaid voor het traject door de machine waar de bolletjes worden verwijderd.
Uiteindelijk wordt het vlas achter de machine op zwad gelegd om te roten. Het meest rechtse zwad laat nog iets zien van legering, de stengels zijn niet recht en het vlas valt ook niet mooi op zwad.
2016 zal voor de zaadoogst niet ingaan als een topjaar. Maar ondanks de slechte omstandigheden tijdens de groei, is de stengellengte over het algemeen goed te noemen. Hier is goed te zien dat de zwadden elkaar bijna raken, wat duidt op een acceptabele lengte. In het nog niet geplukte deel van het perceel zijn de gevolgen van legering nog goed waarneembaar.
De afgeplukte vlasbolletjes worden van tijd tot tijd gelost in een kiepwagen, voor vervoer naar het bedrijf van Van de Bilt in Sluiskil.
Op het bedrijf worden de pas geoogste vlasbolletjes binnen op het beton gestort, om via de zogenaamde schudbak stengelresten en dergelijken van de bolletjes te scheiden.
Een handvol vlasbolletjes met tarra, zoals de bulk op het bedrijf binnenkomt.
Met een shovel wordt de bulk via stortbak de schudbak ingevoerd. Op de voorgrond de kisten waarin de vlasbolletjes, ontdaan van de meeste tarra, worden opgevangen.
Op de achtergrond de droogwand waar de kisten met bolletjes op de voorgrond uiteindelijk te drogen worden gezet. Het vochtpercentage ligt nu tijdens de oogst op ongeveer 20%. Dit moet worden teruggebracht naar 9%.
Er wordt gedroogd met een temperatuur van maximaal 40 graden. Na ongeveer 24 uur is het vochtpercentage van 9% bereikt en kunnen de vlasbolletjes de volgende bewerking in.
De kisten worden via een kistenkantelaar in een voorraadbunker geleegd, van waaruit de vlasbolletjes gedoseerd een stationaire dorsmachine ingaan.
Het vlaszaad is na deze dorsing voldoende schoon voor de volgende bewerkingen en wordt verder geschoond in de schoningsinstallatie.
De volgende bewerking in het traject is het zeven. Omdat vlaszaad overwegend homogeen van grootte is, kan worden volstaan met het uitzeven van te groot: kafresten en dergelijken, en te klein: ondermaats zaad, enzovoorts. Het product dat overblijft op de middelste zeef gaat naar de volgende bewerking.
Op deze zeef, die sorteert op soortelijk gewicht, wordt het product gesorteerd op kwaliteit. Dit zeefsysteem is een trilplaat die iets schuin staat. Door het trillen bewegen de zaden zich naar een bepaalde hoogte aan de rand van de plaat, en vallen daar in een opvanggoot. Alles wat te licht is, halve of lege zaden, resterend tarra enzovoorts, wordt zodoende weggeselecteerd. Wat wordt opgevangen is zaaizaad van hoge kwaliteit voor het volgende seizoen.
Het ontwikkelen van nieuwe rassen gaat onverdroten voort. Inmiddels zijn op de proefvelden de eerst plots geplukt. Om vermenging van zaad te voorkomen, worden zaadbollen van de verschillende bussels met een zak van elkaar afgeschermd.