Duitsers beuren €125 per hectare voor eiwitrijke gewassen

Duitse boeren kunnen binnen de nieuwe GLB-hectarepremies een bijdrage ontvangen van €125 per hectare voor de teelt van eiwitrijke gewassen zoals erwten, veldbonen, lupine en soja. Deze regeling moet het voor akkerbouwers interessant maken deze gewassen in hun bouwplan op te nemen. Onzekerheid over afzet en opbrengstprijs weerhoudt telers er vooralsnog van deze gewassen grootschalig te gaan telen. Telers krijgen het advies om de afzet van bonen en soja zelf te organiseren met naburige melkveehouders.

De Landwirtschaftskammer (LWK) Noordrijn-Westfalen probeert akkerbouwers in het akkerbouwgebied tussen Aken en Keulen te enthousiasmeren voor de teelt van erwten, veldbonen, lupine en soja. Daartoe heeft die LWK nabij Zülpich proefvelden aangelegd.

Tijdens een informatiebijeenkomst en veldbezoek voor boeren uit de regio was er weinig enthousiasme te bespeuren. In combinatie met een intensief teeltplan zijn deze teelten minder snel interessant. Volgens de LWK is, in combinatie met de hectarepremie, ten opzichte van wintertarwe een plus mogelijk van tussen de €60 en €110 per hectare.

De prijs die de telers voor hun gewas beuren, is onzeker. Volgens de coöperatieve graanhandel zijn de erwten en veldbonen uiteindelijk wel te vermarkten. Verwerkers willen weten hoeveel van deze gewassen op hen afkomen en het hele jaar door leveringszekerheid.

De ontwikkeling van nieuwe rassen loopt stroef. Door de beperkte afzetmogelijkheden zegt KWS  weinig te investeren in nieuwe rassenproeven met erwten en bonen.  Concurrent Saat Union heeft haar erwtenproefvelden areaal met 80 procent uitgebreid en die van veldbonen met 40 procent.

De aanbevolen zaaihoeveelheid van erwten bedraagt 70 tot 80 zaadjes per vierkante meter. "Het staat nu mooi recht, maar voor de oogst ligt het gewas op de grond. Om het medio juli zeer laag te kunnen dorsen is het zaak het perceel na het zaaien te walsen", aldus Jorg Klingenmaeier van de LWK.

Regelmatige luizencontrole bij erwten is noodzakelijk. Probleem is dat deze heel slecht zichtbaar zijn op de planten. Advies is om een vel papier onder de plant te houden om vervolgens met de plant schudden.

Het enige afzetkanaal voor erwten is momenteel de diervoederindustrie. Met 23 procent eiwit vormen erwten een interessant gewas. Het areaal is echter nog te klein om een prijs te kunnen vaststellen. Het uiteindelijke resultaat van erwten zal, volgens de LWK, vergelijkbaar zijn met de tarweprijs.

Lupine doet het best op arme/zure grond. Bij een normale grondtoestand is bemesting niet of nauwelijks (maximaal 40 kilo N) nodig. Gele lupine gedijt beter op percelen met een pH-waarde van 4,5 dan 7 of hoger en paarse lupine tussen de 5,5 en 6,1. Het advies is om lupine niet te telen op percelen met een hoge onkruiddruk. Er zijn slechts weinig bestrijdingsmiddelen in deze teelt toegelaten.

De ideale zaaidiepte van lupine ligt tussen de 3 en 5 centimeter. Voor een goede ontwikkeling van de knolbacterie is het advies voor lupine en de drie andere drie gewassen om het zaad te enten met een stikstofbindende bacterie (inoculum). Vooral bij lupine komt de stikstofbinding moeizaam op gang zonder inoculum. Rechts een plant gezaaid met inoculum en links zonder.

Als de plant geheel bruin kleurt, veelal eind augustus, is de lupine oogstrijp. De opbrengst varieert tussen de 1 en ruim 3 ton per hectare. Lupine kan makkelijk fosfaat uit de grond vrijmaken. Gele lupine is minder droogtegevoelig en hebben hoger eiwitgehalte dan paarse. Het is zaak om vlak over de grond te maaien.

In vergelijking met de drie andere gewassen zijn veldbonen een relatief makkelijke teelt. De optimale zaaihoeveelheid bedraagt 40 tot 45 zaadjes per vierkante meter. Binnen zeven dagen na het zaaien is het wel zaak een onkruidbestrijding doorvoeren. "De rassenkeuze is beperkt. Veelal dient de teler het ras te nemen wat op dat moment voorradig is. De teelt is echter zekerder als die van erwten",  zegt Brockerhoff van de LWK.

Veldbonen vragen om een vochtige, goed doorwortelbare percelen en een pH  van minimaal 5,2. In vergelijking met erwten bevatten veldbonen circa 25-30 procent meer eiwit. De opbrengst is circa 4-5 ton droog product. In de maaidorser kunnen veldbonen zorgen voor versmering. Door na de bonenoogst nog een stukje tarwe te oogsten is de combine weer snel schoon.

Soja vraagt om een vruchtbare en vochtrijke grond. Bij de rassenkeuze adviseert Hein Koch van LWK zich te richten op drie aspecten: de afrijping, de opbrengst en het eiwitgehalte. Koch: "Pas zaaien bij een bodemtemperatuur van minimaal 10 graden. Het gewas moet zich snel kunnen ontwikkelen om zo vraatschade van met name duiven te verminderen. Niet zaaien op percelen met een hoge onkruiddruk."

Potentiële sojatelers krijgen het advies om de afzet zelf te organiseren. Heinz Koch: "Door het hoge eiwitgehalte is het een interessant gewas voor melkveehouders. Voor hun is bovendien interessant om aan te tonen dat ze gentech vrije soja gebruiken."

Grootste probleem bij de beginontwikkeling van deze teelten vormen de duiven. Op dit perceel is te zien wat overblijft van lupine als geen maatregelen worden genomen om ze te verjagen (rechts). Links werd een net gebruikt, hetgeen vraatschade voorkwam. Vanaf een plantgrootte van 10-12 centimeter is dit probleem voorbij.