Proeftuin met nieuwe gewassen

Op een perceel van 1,5 ha zijn proefveldjes aangelegd met een vijftigtal gewassen voor onderzoek naar toepassing in de biobased economy en voor groene grondstoffen.

Voor de rondgang langs de gewassen gaf DLV'er Cor van Oers een uiteenzetting over het project en de keuze van de locatie. Colijnsplaat ligt voor de hand, centraal in de biobased delta, en daarnaast heeft de Rusthoeve kennis en (inter)nationale contacten in de agrarische- en aanverwante sectoren.

Een cruciale voorwaarde om het biobased project bij Colijnsplaat op te zetten was de beschikbaarheid van zoet water. Op Noord-Beveland is, net als op veel plaatsen in Zeeland, geen zoet water voor agrarische doeleinden beschikbaar. Daarom is besloten een waterbassin van 1.000 kubieke meter aan te leggen. Het water komt van 2.000 m2 schuurdak van de Rusthoeve.

Gedeputeerde Kees van Beveren was uitgenodigd om de Biobased Garden officieel te openen. Hij ging in op het belang van duurzaam telen voor voedings- en industriële toepassingen.

Na het officiële gedeelte werden de bezoekers in twee groepen door de tuin rondgeleid en over de gewassen geïnformeerd. De proefveldjes met wind- en vraatgevoelige gewassen zijn in dit stadium nog afgeschermd. Vezelgewassen - zoals op de voorgrond sida - worden geacht de heersende westenwind te weerstaan.

Sida kan tot 4 meter hoog worden in zijn ruim 15-jarige leven. De vertakte, houtachtige stengels kunnen een doorsnee bereiken van ongeveer 3 cm. Evenals miscanthus wordt het in de winter afgestorven gewas in het vroege voorjaar geoogst vóór de nieuwe uitlopers zich ontwikkelen. De teelt kent geen noemenswaardige problemen. Door zijn omvang kan dit gewas geschikt zijn voor biobrandstof. De herkomst is Noord-Amerika. Op de foto links het tweejarige gewas, en rechts een dit jaar geteelde rij.

Switchgras, ook afkomstig uit Noord-Amerika, is een veelzijdige plant. Hij kan dienen als voedergewas, en door de diepe worteling is deze grassoort zeer geschikt voor erosiegevoelige grond. Als biomassagewas wordt het gebruikt voor onder andere de productie van ethanol en butanol. Op de achtergrond is een eerstejaars aanplant van miscanthus te zien. Over dit gewas verscheen half april reeds een uitgebreide reportage op boerderij.nl.

Bamboe wordt tot de energiegewassen gerekend. De verbrandingswaarde is gelijk aan die van hout. De belangstelling vanuit de industrie neemt toe. Zo wordt er zeer duurzaam parket van gemaakt. Ook blijkt dat bamboewortels, evenals rietwortels, water kunnen reinigen. Een nadeel kan zijn dat het gewas slechts om de paar jaar te oogsten is.

Dan staan er ook ettelijke proeven met eiwitgewassen. Van de vlinderbloemigen is de veelzijdigheid bekend. De wortels binden stikstof, de bloemen trekken nectar vergarende insecten aan, en de vrucht heeft een hoog eiwitgehalte. Dit laatste maakt het gewas (zoals bijvoorbeeld lupine) uitermate geschikt voor veevoeder. Maar zolang de import van bijvoorbeeld soja goedkoper is dan Europese teelt, zal de toepassing als voeder marginaal blijven.

Een andere toepassing: een vlinderbloemige tegelijk met en ander gewas zaaien. Hier een veldproef met veldbonen tussen tarwe, waarbij de tarwe profijt kan hebben van de stikstofbindende kwaliteit van de veldboon. Dit systeem wordt al toegepast in de biologische teelt.

Op een aantal veldjes staan gewassen voor hoofdzakelijk industriële toepassingen. Een van die gewassen is de wonderboom of ricinus. Hij dankt zijn naam aan zijn exorbitante groei onder tropische omstandigheden. Op onze breedtegraad blijft het een struik. De olie van dit gewas is bijvoorbeeld geschikt als remolie.

Verschillende proefvelden laten gewassen zien voor kleurstoffen. Op de foto meekrap, tot het laatste kwart van de 19e eeuw een zeer belangrijke teelt in het Zuidwesten, tot de opkomst van de chemische kleurstoffen. Zolang de prijs van plantaardige kleurstoffen niet concurrerend is ten opzichte van chemische kleurstoffen zal de teelt van deze gewassen geen grote vlucht nemen.

Een groot deel van de proefvelden is ingeruimd voor consumptiegewassen. Veel daarvan vormen knollen en hebben, net als de aardappel, hun oorsprong in Zuid-Amerika. Dit is achira in begin van het groeistadium. Deze plant is zo ongeveer van wortelstok tot bloem geschikt voor menselijke consumptie. Een ander interessant gewas is yacon. Over dit gewas verscheen in december een reportage op boerderij.nl.

Dan zijn er nog proefveldjes met gewassen voor hoofdzakelijk medicinale toepassingen. Denk aan teunisbloemen, zonnekroon, komijn enz. Een minder bekend gewas is chia, afkomstig uit Midden-Amerika. De medicinale toepassingen van dit gewas zijn veelzijdig: cholesterolverlagend, bloeddrukverlagend, ingewanden reinigend enz. Ook liggen er proefveldjes van gangbaar geteelde gewassen als zaaiui, spruitkool, knolselderij, peulvruchten, aardappel enz.

DLV'er Cor van Oers en Rusthoeve-medewerker Adrie Albregtse toasten tijdens de presentatie op een voorspoedige ontwikkeling van de biobased garden. Het initiatief voor de tuin ligt grotendeels bij Cor van Oers, terwijl Adrie Albregtse de verantwoording voor het teelttechnische deel op zich nam. Er waren wat aanvangsmoeilijkheden, zoals het niet beschikbaar zijn van vers zaad of het veel te laat leveren van zaad. De meeste gewassen zijn op dit moment van het jaar nog in een beginstadium, of moeten zelfs nog kiemen of gezaaid worden. De gegevens over de gewassen zijn grotendeels ontleend aan de gewassengids 2014 van Biobased Innovations Garden Rusthoeve.