Poten en zaaien in Polen

Vlakbij Wroclaw (Zuid-Polen), pal tegenover de fritesfabriek van McCain is het Pools-Nederlandse bedrijf Agro-Polen uit Chociwel druk bezig met aardappelen poten. Het land wordt eerst bewerkt door een Claas Xerion. Zo kunnen de aardappelpoters harder doorrijden, wanneer het land is voorbewerkt. Volgens Arjen de Schutter, een van de eigenaren, scheelt het wel 2 tot 3 km/u in rijsnelheid ten opzichte van niet-voorbewerkte grond. De Claas Arion 640, met een vermogen van maximaal 175 pk, is vaak de beperkende factor.
Foto’s en tekst: Niels van der Boom.

Agro-Polen rijdt sinds enkele jaren met twee Grimme-combinaties. De Schutter roemt de Amazone rotorkopeg, die aan de pootmachine hangt. Stenen zijn soms een probleem, maar niet voor de Amazone. Vooralsnog is er nog nooit een lager gesneuveld. De spijlenrollen en aanaardploegjes achterop noemt hij een uitkomst. Niet alleen vragen ze veel minder vermogen, ook zorgen ze ervoor dat de ruggen minder snel uitdrogen. Zo scheuren de bedden minder snel, met veel minder groene aardappelen tot gevolg.

Voorop aan de 380 pk Xerion hangt een zes meter brede Kongskilde triltandcultivator, en achterop een rotorkopeg. De trekker is sinds vorig jaar op het bedrijf in gebruik. In de zomermaanden wordt deze ingezet met een vijf meter brede cultivator.

Met het zaaien van de uien is Agro-Polen al klaar. De uien worden op bedden van 3 meter geteeld.

Het winterkoolzaad staat er uitstekend bij voor Poolse omstandigheden als je het vergelijkt met veel andere bedrijven. Toch zijn er her en der wat planten weggevallen, maar het gewas staat dicht genoeg om hier geen opbrengst van te verliezen. Het is voor Agro-Polen de eerste keer in twintig jaar dat koolzaad wordt verbouwd. Ook de wintertarwe en gerst hebben de winter goed overleefd.

Ook hier heeft het gebruik van RTK-GPS inmiddels een vlucht genomen. Zowel de Xerion en aardappelpoters, als de Fendt 930 zijn opgebouwd met gps-techniek van Trimble.

Naast aardappelen, uien, graan en koolzaad teelt Agro-Polen ook witlof. Nu is de juiste tijd voor het maken van de witlofbedden, die vanaf eind april worden ingezaaid. Vijf aparte bewerkingen worden in één werkgang uitgevoerd. De grond wordt behandeld met een middel, losgetrokken, gekopegd, gefreesd en de ruggen vervolgens aangedrukt.

Dit was begin april het beeld van de gewassen in Polen. Gele akkers met graan en koolzaad. De vorst heeft door heel Polen heen afgelopen winter enorm huisgehouden. Zie ook : . In Noord-Polen is 80 procent van de wintertarwe en 70 procent van het koolzaad beschadigd. In midden Polen is dat 90 en 20 procent. In het Zuiden is de vorstschade het minst. De schade komt vooral door extreem lage tempraturen in februari, gecombineerd met zeer weinig sneeuw. Ook dit perceel met winterkoolzaad staat er slecht op en kan als verloren worden beschouwd.

De schade is overduidelijk. Van de koolzaadplanten is weinig overgebleven bij tempraturen van soms meer dan -30c. Op de kopakkers en in schaduwzones zijn nog enkele groene planten te zien. Deze hebben meer beschutting van de sneeuw gehad.

Een Poolse akkerbouwer is druk bezig met aardappels poten. Op het land rijden uitsluitend Fendt- en Deutz-Fahr-trekkers. Op de kopakker staat een nieuwe JCB verreiker te wachten. Het perceel is voorafgaand aan het poten eerst losgetrokken en gekopegd. Zoals is te verwachten is de structuur uitstekend.

Een kleine Poolse boer aan het zomergerst zaaien met bewezen techniek. Een Ursus C-360, die bij bijna iedereen in de boerendorpjes wel achter het huis is te vinden. De uitgevroren wintertarwe en koolzaad worden veelal vervangen door zomertarwe en gerst. Zaaizaad is inmiddels niet meer verkrijgbaar.

Een Ursus C-360 3P, met Perkins motor is bezig de zomertarwe te zaaien. Arbeid is in Polen nog goedkoop. Achterop de Saxonia zaaimachine staat constant iemand om de kouters vrij te houden van verstoppingen.

Op het erf van het Nederlandse akkerbouwbedrijf Hedro Farms in Wroclaw staan een grote Challenger MT855 en Väderstad TopDown cultivator te wachten. De zware cultivator heeft inmiddels de ploeg bijna geheel vervangen. Ook voor de grondbewerking van uien- en aardappelland.

Op het erf staat de laatste vinding van het bedrijf. Een enorme mobiele 'gieter'. Voorheen werden de pas gezaaide wortelbedden volvelds beregend. Deze machine heeft vier sproeikoppen, afkomstig van Nederlandse gieters om alleen de rug te bewateren. Dit concept werd overgenomen van collega-teler Agro-Polen.

Op een perceel met gele mosterd wordt met grof geschut kunstmest gestrooid. De trekker staat rondom op dubbellucht. Soms zit er in het perceel namelijk nog weleens een natte plek. Voor het zaaien van de mosterd, als groenbemester, ontvangt het bedrijf subsidie. Het voorkomt veel erosie. Alleen het onderwerken van een zwaar gewas in het voorjaar is soms een probleem. Op dit perceel komen aardappelen te staan.

Hedro Farms is niet vrij gebleven van vorstschade in het wintergraan. Bijna het gehele areaal moet worden overgezaaid met zomertarwe.

Hier is goed te zien waar de sneeuw langer heeft gelegen, in de beschutting van een bomenrij. "De tarwe ging perfect de winter in", zegt akkerbouwer Ed van Cleef. "Helaas moet bijna alles worden overgezaaid. Daar zijn we nu dag en nacht mee bezig." Of de zomertarwe een succes zal zijn is onbekend, aangezien dit gewas nog nooit eerder werd geteeld.

Naast zomertarwe gaan ook zaaiuien van het Nederlandse ras Hoza de grond in. Twee 4,5 meter brede machines werken samen om de uien in de grond te krijgen. De chauffeur op de trekker moet nog wel zelf sturen. Achterop zit een extra man die oplet voor stenen en stropen van de zaaikouters.

Aan de grond is goed te zien dat hier niet meer geploegd wordt. De resten tarwestoppel van vorig jaar liggen nog bovenop het zaaibed. Deze kunnen soms voor een verstopping zorgen. Duidelijk is te zien dat de grond zijn vocht goed vasthoudt, in tegenstelling tot geploegde percelen.

Voor de twee zaaimachines uit rijden twee zes meter brede zaaibedcombinaties. De Ostroj machine achter de John Deere 7810 is een Tsjechische kopie van de Lemken Kompaktor. De kwaliteit is dan ook iets minder dan bij de blauwe variant.

Op het naburige perceel maken twee werknemers zich op om te beginnen met tarwe zaaien. Om zes uur 's avonds is het tevens wisseling van de wacht. Met twee chauffeurs wordt 24 uur per dag gereden. Zo werd in één week tijd ruim 700 hectare gezaaid. Om ook 's nachts te kunnen werken rijdt de trekker op John Deere's Starfire gps.

De voorraadtank van vier ton vult zichzelf met een vijzel. Dat is een vrij tijdrovende klus waar Hedro Farms nog een betere oplossing voor zoekt. Met één volle bak kan ongeveer 40 hectare worden gezaaid. De zes meter brede Köckerling Ultima zaaimachine gaat nu zijn tweede seizoen in, en werkt naar volle tevredenheid.

Met een gangetje van 17 tot 18 km/u raast de combinatie over het land. De overgebleven tarweplanten worden geheel afgeschoffeld en ondergewerkt. Hedro Farms heeft ook nog een Väderstad Rapid zaaimachine, die meer planten laat staan. De 345 pk John Deere 8345RT rupstrekker werd vorig jaar aangeschaft voor het zaaiwerk en de grondbewerking.

Deze Poolse boer is bezig met het zaaien van zomergerst. De lichte zandgrond ligt er perfect bij. Een triltandcultivator is dan ook genoeg om een zaaibed te maken.

Ook Poolse bedrijven hebben zich de laatste decennia sterk ontwikkeld. Deze akkerbouwer in midden Polen heeft 1.200 hectare te bewerken. Op het erf staan meerdere grote John Deere-trekkers. Zelfs de aardappelbewaarplaats is in een opvallend groen-gele kleur geverfd. Oosterse techniek is nog maar sporadisch aanwezig.

De John Deere 7730 en vier meter brede Väderstad zaaimachine zijn net klaar met zaaien. In totaal heeft het bedrijf driehonderd hectare wintertarwe, en 40 hectare winterkoolzaad moeten overzaaien. Ook de zaaiuien zitten al in de grond, en aan de suikerbieten wordt gewerkt.

Met een Pom zaaibedcombinatie maakt deze Poolse boer een zaaibed voor zijn zomergerst. Erg warm was het weer begin april nog niet. Soms zag het zelfs iets wit door lichte sneeuwval.