Zelf plantuien sorteren

Guido (links, 42) en Robin (38) Groeneweg hebben samen een akkerbouwbedrijf in Middenmeer (N.-H.) van 93 ha. De contractteelt van plantuien neemt met 22 ha een belangrijke plaats in hun bouwplan in.
Foto’s: Studio Wick Natzijl en Tekst: Karin Oonk-Nooren.

De broers telen de plantuien op contract voor een uienschillerij. Deze geeft de voorkeur aan plantuien in verband met de houdbaarheid van het geschilde product. Daarom moeten de plantuien ook bewaard worden. Dit doen de broers in de overkapping. Daar staan de plantuien op de tocht. Dit werkt volgens de broers prima. Ten eerste wonen ze in Noord-Holland en daar waait het altijd. Daarnaast zijn plantuien grover dan zaaiuien, waardoor de tocht er goed doorheen kan.

Het uiencontract is belangrijk voor de broers. Hoewel de contractprijs niet slecht is, leverde de teelt de afgelopen jaren minder op dan de vrije teelt. Daartegenover staat dat contractteelt een stuk bedrijfszekerheid geeft. Ook in het arbeidsplaatje past het goed. De uien gaan in de maanden september tot december weg. In het voorjaar kunnen de broers zich richten op de aflevering van hun chipsaardappelen en het voorjaarswerk.

Onderdeel van het contract is dat de uien gesorteerd worden afgeleverd. Daarom investeerden de broers circa €30.000 in een sorteerlijn. Daarvan kochten ze een bunker, afstaarter en een oude pootgoedsorteerder.

Hier kipt Guido een kist uien leeg in de bunker. De bunker is oorspronkelijk een zoutstrooier. Het sorteren doen de broers altijd samen. De een op de heftruck en de ander is dan aan het lezen. Overigens vraagt het contract wel flexibiliteit van de broers. Regelmatig zijn ze ’s avonds aan het sorteren.

Uit de bunker gaan de uien naar de afstaarter. De vellen komen in de tarrakist. Deze tarra proberen ze af te zetten aan biovergisters. Deze willen de rotte uien graag hebben, maar voor de vellen is het lastiger om een afnemer te vinden.

Robin is de uien aan het lezen. Het tarrapercentage valt tot nu toe mee, vertelt hij. “Gemiddeld zitten we tussen de 5 en 10 procent.” Overigens krijgen de telers enkel de tonnen in de maat uitbetaald. De ondermaat zetten ze af op de vrije markt. Het is dus van belang om een zo hoog mogelijk percentage in de maat te telen.

Twee oorzaken van tarra in beeld. Rechts koprot en links een gevolg van fusarium. Om de houdbaarheid te verbeteren oogsten de broers de plantuien zo rijp mogelijk. Dan is de nek het dunst en het risico op tarra het laagst. Om schot te voorkomen zijn de uien vlak voor de oogst behandeld met MH.

Guido controleert of de valbreker goed in de kist hangt. In deze kisten komen de 60-90 mm uien. Dit is circa 85 procent van de uien. Minder dan 10 procent is ondermaat, dat wil zeggen kleiner dan 60 mm. Overigens is het grootste deel ervan er al tijdens de oogst met de rollenzeef uitgesorteerd.

Guido vertelt dat ze eigenlijk aan een nieuwe opstelling toe zijn. Hij wil graag toe naar een verwarmde leeskamer. Hoe de lijn er precies gaat uitzien, weet hij nog niet. Mogelijk schakelt de afnemer over naar een ander fust, dan kunnen de broers hun lijn daar direct op afstemmen.

Robin vlakt de kist met gereed product. Ze sorteren 30 tot 35 ton per dag. Ze hebben een contract voor 1.000 ton gereed product. Dat betekent dus 30 tot 40 sorteerdagen per jaar. De tonnen die ze boven het contract telen zijn in principe vrij.

Iets verderop inspecteert teler Dirk Jansen zijn uien. Hij levert net als zes andere telers uien aan de schillerij. Jansen levert zijn uien echter pas laat in het seizoen af.

Om de uien goed te kunnen bewaren bouwde Jansen een nieuwe bewaarloods. Ook hier lijkt de kwaliteit goed. Wat opvalt is de mooie kleur van de uien. Uniek, zeker voor dit seizoen. De plantuien waren echter net voor de regenperiode binnengereden.

Uniek aan de nieuwe bewaarloods zijn deze luchtzakken. Deze hangen tussen de kistenrijen. Zo kan in de lege ruimte de luchtdruk worden opgebouwd om lucht door de kisten geblazen.