Greenpeace: hoog tijd voor open data middelen

Het is hoog tijd dat staatssecretaris Martijn van Dam openheid geeft over de verkoopcijfers van pesticiden. De Tweede Kamer kan haar controlerende taak niet waarmaken zonder deze gegevens, vindt Kees Kodde van Greenpeace.

De Tweede Kamer heeft de afgelopen jaren veel gediscussieerd over pesticiden als metam-natrium, neonicotinoïden, azolen en glyfosaat, naar aanleiding van geruchtmakende uitzendingen van tv-programma’s als Zembla, Radar, Nieuwsuur en Kassa. Vervolgens zijn er maatregelen genomen om de schadelijke effecten van deze pesticiden in te dammen.

Ligt het dan niet voor de hand om de samenleving ook inzicht te geven in de verkoopgegevens van deze schadelijke pesticiden? Het zou niet alleen de Tweede Kamer kunnen helpen in haar controlerende taak, maar ook wetenschappers, waterschappen en drinkwaterbedrijven zouden veel baat hebben bij openheid over deze gegevens.

Uit de verkoopcijfers blijkt dat de verkoop van azolen-fungiciden die in verband worden gebracht met mogelijke resistentie tegen de schimmel Aspergillus fumigatus fors is toegenomen in de periode 2010-2013. Hebben de wetenschappers die nu onderzoek verrichten naar dit volksgezondheidsprobleem de beschikking over deze cijfers?

Glyfosaat 5 keer zo veel verkocht

Vergelijken we de verkoopcijfers met de gebruikscijfers van 3 controversiële pesticiden in 2012, dan blijkt dat glyfosaat 5 keer zo veel is verkocht dan er volgens het statistiekbureau CBS is gebruikt. Het 
bijengif imidacloprid werd in dat jaar ruim 2 keer zo veel verkocht als gebruikt volgens het CBS.

Het grondontsmettingsmiddel 
metam-natrium, waarvan in 2013 nog meer dan 1.500 ton werd verkocht, wordt in het geheel niet meegenomen in de CBS-gebruikscijfers. Toch verwijst staatssecretaris Van Dam nog altijd naar deze CBS-cijfers als hij vragen krijgt over het gebruik van pesticiden.

Waar zijn al die verkochte pesticiden?

De verkoopcijfers zijn al 13 jaar ongeveer 2 keer zo groot als de CBS- gebruikscijfers van pesticiden. Volgens het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) schommelde sinds 2000 de jaarlijkse afzet van chemische gewasbeschermingsmiddelen rond de 10.000 ton actieve stof. Volgens het CBS schommelt het gebruik van pesticiden in de landbouw sinds 2000 rond de 5.500 ton; iets meer dan de helft. De vraag is: waar zijn al die verkochte pesticiden dan en waarom hanteert het ministerie de CBS-gebruikscijfers nog steeds als betrouwbare bron?

In 2015 richtte Greenpeace een verzoek om informatie op grond van de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) aan het ministerie van Economische Zaken (EZ) en de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). Dit om inzage te krijgen in de verkoop van pesticiden. Greenpeace wil weten hoeveel van welke pesticiden er verkocht wordt in Nederland. Deze wens is niets nieuws, de Commissie Integraal Waterbeheer schreef daar 14 jaar geleden al over.

Elementaire milieugegevens ‘privacygevoelig’

Onze regering blijkt dergelijke elementaire milieugegevens als privacygevoelige informatie van de pesticiden-multinationals te zien. Een verrassend standpunt van een overheid die zelfverklaard voorstander is van open data. Het Wob-verzoek kreeg als antwoord ‘nee’. Op 23 februari vindt een hoorzitting plaats over het Wob-verzoek.

De nu door Greenpeace gepubliceerde verkoopcijfers van Nefyto in de periode 2010-2013 geven geen volledig beeld. De verkoop van pesticiden door bedrijven die daar niet bij zijn aangesloten, zitten niet in die cijfers. De werkelijke kloof tussen gebruik en verkoop is dus nog groter. Ook de cijfers over 2014 en 2015 ontbreken.

De pesticiden-industrie wil dat de samenleving geen enkel inzicht heeft in deze verkoopgegevens. Tot nu toe heeft het ministerie van EZ dat standpunt gesteund. Wij denken dat dit in een tijdperk van open data niet te rechtvaardigen is. Het betreft milieu-informatie over schadelijke pesticiden, informatie die van groot belang is voor ons leefmilieu en die alleen daarom al openbaar zou moeten zijn.

door Kees Kodde, programmaleider landbouw en voedsel bij Greenpeace