‘Bewijs over neonicotinoïden helder als modder’

Studies over neonicotinoïden komen tot tegenstrijdige conclusies. Dat leidt tot veel discussie.

Verwarrender kan het bijna niet. Half augustus publiceerden entomologen van de Washington State University een studie in het Journal of Economic Entomology, met als conclusie dat neonicotinoïden bij landbouwkundig gebruik geen schade toebrengen aan bijen.

In dezelfde week meldden wetenschappers van het Centre for Ecology and Hydrology in Nature Communications dat neonicotinoïden in koolzaad grotendeels verantwoordelijk zijn voor het verdwijnen van veel bijensoorten in Groot-Brittannië. De Britse boerenbond NFU stelt dan ook cynisch dat het wetenschappelijk bewijs omtrent de schadelijkheid van neonicotinoïden ‘zo helder is als modder’.

Effect van normaal gebruik of hogere inname

De vele rapporten over neonicotinoïden vormen inmiddels een bibliotheek op zich. Veel studies kijken naar de effecten van een normaal gebruik van neonicotinoïden op bestuivende insecten. Andere studies kijken wat de effecten zijn van een geforceerde hoge inname. Dat leidt onvermijdelijk tot tegenstrijdige conclusies en dat lokt weer felle discussies uit.

Dat gebeurt dus ook na de publicatie van de Britse studie, meldt het Vlaamse landbouwinformatiecentrum Vilt. De onderzoekers vergeleken de populatiecijfers van 62 soorten wilde bijen met de gebruikte hoeveelheden neonicotinoïden in de koolzaadteelt over een periode van 18 jaar. De conclusie: de sterfte onder bijenvolken die op koolzaad vliegen, is 3 keer hoger dan onder bijen die andere bloemen bezoeken.

De eerste kanttekening komt van de onderzoekers zelf, en wel van hoofdonderzoeker Ben Woodcock van het Centre for Ecology and Hydrology in Oxfordshire. “De invloed van neonicotinoïden is waarschijnlijk niet los te zien van andere factoren, zoals verlies van leefgebied, ziektekiemen, klimaatverandering en andere insecticiden.”

Wat is oorzaak en wat is gevolg?

Fabrikant Bayer mengt zich ook in de discussie. Het chemisch concern wijst erop dat de studie niet aanwijst wat oorzaak is en wat gevolg. En in België zet de gewasbeschermingsmiddelenindustrie, verenigd in Phytofar, vraagtekens bij de methodiek van de studie. Ook vindt Phytofar het onbegrijpelijk dat de effecten ernstig zijn in Groot-Brittannië, terwijl in Canada en Australië geen problemen zijn met bijen. Terwijl in die landen alle koolzaad is behandeld met neonicotinoïden én daar voeden de bijen zich veel met stuifmeel van koolzaad.

De discussie over neonicotinoïden duurt nog wel even. Ook al is de bibliotheek met studies nog zo groot.