De familie Mencke betrekt jaarlijks 3.000 klonen van Averis. Na een selectie van zo n acht jaar blijven er maar een paar over. - Foto's: Hans Banus AkkerbouwAchtergrond

Veredeling nodig voor hogere aardappelprijs

Familie Mencke kweekt zetmeelaardappelen. Hun ras BMC komt in 2017 op de rassenlijst. “Moderne selectietechnieken zijn onmisbaar in de veredeling.”

Op het erf van Berend en Elice Mencke in Barger-Compascuum (Drenthe) liggen de zetmeelaardappelen in lange rijen onder vliesdoek te wachten tot verwerker Avebe ze komt ophalen. Het bijzondere is dat de aardappelrassen door de familie zijn gekweekt. Een activiteit waar Herman Mencke, de vader van Berend, begin jaren zeventig mee begon.

Naam: Berend (41) en Elice (33) Mencke. Plaats: Barger-Compascuum (Drenthe). Bedrijf: Het bouwplan omvat pootaardappelen, zetmeelaardappelen, suikerbieten en zomergerst. - Foto's: Hans Banus

Naam: Berend (41) en Elice (33) Mencke. Plaats: Barger-Compascuum (Drenthe). Bedrijf: Het bouwplan omvat pootaardappelen, zetmeelaardappelen, suikerbieten en zomergerst. – Foto’s: Hans Banus

De veredelingsactiviteiten zijn succesvol. Verschillende rassen hebben de rassenlijst bereikt, waaronder Montana, Mercator, Mercury, Merano en Messina. Het ras BMC komt in voorjaar 2017 op de rassenlijst. Een ander veelbelovend ras voor de toekomst is Merenco. Op 4 oktober ontving Avebe een bijzondere vracht van het ras BMC van de familie Mencke. Het zetmeelgehalte bleek 27,8% te zijn. Zo’n hoog gehalte in een partij had het aardappelzetmeelconcern nog niet meegemaakt in de bijna 100 jaar dat het bestaat. BMC komt in 2017 beschikbaar voor de andere leden van Avebe.

Bepalen van kruisingen

Dat het kweken van een succesvol ras geen kleinigheid is, blijkt wel in een van de schuren. In lange rijen staan honderden bakjes aardappelen met aan ieder bakje een nummer. Hier bepaalt Mencke welke nummers een kans krijgen om uiteindelijk een plaats op de rassenlijst te veroveren. “Wij werken samen met Averis, het kweekbedrijf van Avebe. Wij bepalen welke kruisingen we willen. Averis kweekt de klonen en levert de miniknollen, die wij verder vermeerderen en selecteren tot een ras. We betrekken jaarlijks zo’n drieduizend klonen van Averis. Na een strenge selectie van zo’n acht jaar blijven daar maar een paar van over, die we verder vermeerderen. Als onze selectie tot een ras leidt, is dat ons eigendom.”

Het pootgoed wordt opgeslagen in kuubskisten. De familie Mencke vermeerdert zelf hun rassen tot voldoende pootgoed beschikbaar is.

Het pootgoed wordt opgeslagen in kuubskisten. De familie Mencke vermeerdert zelf hun rassen tot voldoende pootgoed beschikbaar is.

Het bepalen van de kruisingen vergt deskundigheid, zegt Elice Mencke. “Mijn schoonvader kon honderduit vertellen over de eigenschappen van specifieke rassen, welke veelbelovend waren en welke tegenvielen. Het kweken van aardappelen was zijn grote passie.”

Echte test: de praktijk

Nieuwe rassen krijgen hun echte test pas in de praktijk, zegt Berend Mencke. “Daarom werkt Averis met een programma raswaardebepaling. Een veelbelovend ras wordt eerst bij een beperkt aantal akkerbouwers op praktijkschaal geteeld. Pas dan kun je vaststellen of de veelbelovende eigenschappen die je op het proefveld ziet, zich bewijzen in de praktijk. Als deze telers positief zijn over een nieuw ras, wordt het verder verspreid en vermeerderd.”

Een ras moet aan veel eisen voldoen. Een belangrijke eigenschap van een ras is dat de aardappel gemakkelijk te telen moet zijn. De knollen mogen niet te vast aan het loof zitten, zodat ze goed te rooien zijn. Een ras moet goed scoren op zetmeelgehalte en bewaarbaarheid.

Iedere kloon krijgt een nummer. Mencke bepaalt de kruisingen. Averis kweekt de klonen en levert de miniknollen.

Iedere kloon krijgt een nummer. Mencke bepaalt de kruisingen. Averis kweekt de klonen en levert de miniknollen.

Mencke beoordeelt kruisingen ook op resistentie tegen aardappelmoeheid (AM). “De nieuwe typen AM-aaltjes zijn agressiever. Daar passen wij onze selectie op aan. Het is de uitdaging om de rassen voldoende AM-resistent te houden. Ook resistenties tegen wratziekte en phytophthora zijn belangrijk. Het inkruisen van een hoog niveau van ziekteresistentie mag dan weer niet te veel ten koste gaan van het opbrengend vermogen.”

Prestatieprijs van €90

Een hoog zetmeelgehalte is belangrijk voor de telers, zegt Mencke. “De basisprijs van Avebe voor oogst 2016 bedraagt €52 per ton aardappelen op basis van 19% zetmeel. De teler ontvangt €4 extra voor iedere procentpunt dat het zetmeelgehalte daarboven zit. Een partij BMC-aardappelen met 27% zetmeel levert een teler €32 per ton extra op.”

Avebe streeft op termijn naar een prestatieprijs van €90. De prestatieprijs bestaat uit het aan de leden betaalde aardappelgeld, inclusief toeslagen en nabetaling, plus het nettoresultaat. Mencke onderschrijft het streven van Avebe. “Anders blijven de marges te klein voor de telers van zetmeelaardappelen. Onze kostprijs stijgt voortdurend doordat alles duurder wordt.”

Project 20-15-10

Avebe heeft het project 20-15-10 met als doelstelling dat de telers 15 ton zetmeel per hectare produceren in 2020 met variabele teeltkosten van €10 per 100 kilo zetmeel. Mencke: “Die 15 ton zetmeel is haalbaar in een goed groeiseizoen. Het doel voor de variabele teeltkosten is lastiger te halen. De kosten voor meststoffen, brandstof en gewasbeschermingsmiddelen stijgen voortdurend.”

Foto: Hans Banus

Foto: Hans Banus

De veredeling speelt een belangrijke rol in het halen van de doelstelling van Avebe. Het kweekbedrijf Averis maakt daarbij steeds meer gebruik van nieuwe selectietechnieken, zoals merkers. Met merkers krijgt de veredelaar in een vroeg stadium een goede indruk van de genetische eigenschappen van een ras. Maar moderne veredelingstechnieken zijn duur, zegt Mencke. “Daarom is het goed dat we lidkweker zijn van Averis. Met de technieken van Averis kunnen we vroeg bepalen of we een ras verder willen vermeerderen. Deze moderne technieken zijn onmisbaar geworden in de aardappelveredeling.”

Beheer
WP Admin