Kleine verschuivingen in phytophthora-populatie

Euroblight heeft voor?de tweede maal de samenstelling van de phytophthora-populatie? in Europa bepaald. Er zijn minieme verschuivingen.

De phytophthora-populatie is in 2014 in samenstelling weinig veranderd ten opzichte van 2013. Dat blijkt uit het Europese monitoringsonderzoek van het wetenschappelijke bedrijfsnetwerk Euroblight, bestaande uit middelenfabrikanten, kwekers en Europese onderzoeksinstituten.

In 2013 is voor het eerst de phytophthora-populatie in heel Europa in kaart gebracht. In Nederland en Schotland werd de phytophthora-samenstelling al jaren in kaart gebracht. In 2013 zijn 795 phytophthora-monsters verzameld en gedetermineerd.

In 2014 heeft opnieuw een monitoringsonderzoek plaatsgevonden. Ditmaal zijn ruim 1.552 phytoph­thora-monsters geanalyseerd, vertelt Geert Kessel, onderzoeker gewasbescherming bij Wageningen UR, een van de organisaties verbonden aan Euroblight.

Klonale lijnen domineren populatie in Europa

Geconcludeerd kan worden dat de populatie qua samenstelling redelijk stabiel is gebleven, maar dat er wel kleine verschuivingen zijn. Wederom wordt de populatie in Europa gedomineerd door klonale lijnen, waarvan Blue 13, Green 33 en Pink 6 de bekendste zijn. Klonale lijnen planten zich ongeslachtelijk voort. De eigenschappen van de phytophthora-stammen blijven dus na voortplanten grotendeels gelijk, waardoor het mogelijk is de bestrijdingsstrategie erop aan te passen.

Green 33 weg

De phytophthora-stam Green 33 is in Europa nagenoeg uitgestorven. Alleen in België zijn afgelopen jaar nog twee monsters van het genotype Green 33 gevonden. Dat was in 2013 trouwens ook zo. Rond 2010 bedroeg het aandeel Green 33 in Nederland nog 20 procent. Bespuitingen met Shirlan bleken destijds weinig effectief meer om de schimmel te bedwingen. Green 33 is namelijk minder gevoelig voor de actieve stof fluazinam, de actieve stof van Shirlan en een van de actieve stoffen van Kunshi en Banjo Forte. Door veelvuldig gebruik van Shirlan was de soort destijds flink in omvang gegroeid ten koste van Blue 13, maar doordat het gebruik van fluazinam flink afnam, verdween ook de Green 33-populatie.

Nieuwe stammen ontdekt

Wel zijn afgelopen jaar in Nederland twee nieuwe stammen ontdekt, die in phytophthora-proeven bij PPO in Lelystad minder gevoelig bleken voor fluazinam. Uit DNA-onderzoek bleek vervolgens dat deze stammen verwant zijn aan de stam Green 33. “Nog niet duidelijk is hoe deze nieuwe stammen zich gedragen. De angst is dat deze kunnen uitgroeien tot een nieuwe, verbeterde Green 33”, aldus Kessel.

Aandeel Blue 13 gegroeid

Blue 13 is qua omvang in Europa nog steeds de grootste met een omvang van 36 procent. Deze komt vooral voor zuidelijk van de lijn Nederland, Denemarken, Polen. In Spanje heeft de agressieve stam Blue 13 de oude phytophthora-stam EU2-A2 verdrongen. In 2013 had EU2-A2 in Spanje nog een aandeel van 15 procent, in 2014 nog maar van een paar procent. Wellicht dat de stam dit jaar geheel door Blue 13 wordt verdrongen. Ook in Nederland en België is het aandeel Blue 13 gegroeid. In Nederland heeft het nu een aandeel van 44 procent. Dat komt waarschijnlijk door het afnemende gebruik van fluazinam. Blue 13 is vrij gevoelig voor fluazinam. Blue 13 komt in Nederland vooral onder de grote rivieren voor, boven de grote rivieren zijn daarnaast tal van andere stammen actief.

EU-34 en EU-35 nu ook in Polen en Bretagne

De klonale lijn Pink 6 komt vooral voor in het Verenigd Koninkrijk en Bretagne (Frankrijk) en lijkt daar in aandeel te groeien. Het heeft in Europa een gemiddeld aandeel van 32 procent. De kleine phytophthora-stammen EU-34 en EU-35 zijn het Kanaal overgestoken. Tot twee jaar geleden kwamen deze stammen alleen voor in Engeland en Ierland, maar in 2014 is de stam EU-34 ook in Polen gevonden en de stam EU-35 in Bretagne.

Samenstelling populatie verandert jaarlijks

De kraamkamer van een nieuwe agressieve klonale lijn huist in noordelijk Europa, waaronder Nederland, vertelt Kessel. In Noord-Europa is er een brei van duizenden stammen, genetisch zeer gevarieerd, die zich ook geslachtelijk vermeerderen. Deze hebben een aandeel van 23 procent. Er ontstaan dus elk jaar nieuwe, unieke genotypes met unieke kenmerken. Ieder jaar verandert daardoor de samenstelling van de phytophthora-populatie. De kans is dus groot dat daar door natuurlijke selectie een nieuwe klonale lijn ontstaat. Green 33 ontstond in 2009 ook in Nederland.

Reisdrift phytophthora-stammen

Evenals door sporenvluchten blijkt export van knollen ook een effectief verspreidingsmechanisme voor Europese phtyophthora-stammen. In 2013 werd een van de vier ingestuurde Green 33-stammen op Mauritius aangetroffen, een eiland in de Indische Oceaan, 850 kilometer ten oosten van Madagascar. Een gewasbeschermingsmiddelen­fabrikant had uit nieuwsgierigheid phytophthoramonsters uit overzeese gebiedsdelen ingestuurd. Intussen is het zeer aannemelijk dat de in 2009 in Nederland opgedoken phytophthora-stam via pootgoedexport op Mauritius is terechtgekomen. Vorig jaar was dat slechts een vermoeden.

Het lijkt erop dat pootgoedexport vaker stammen over de wereld verspreidt. In 2014 is bijvoorbeeld ook in het Zuidoost-Aziatische Myanmar de Europese phytophthora-stam Blue 13 opgedoken. Myanmar importeert weer pootgoed uit China, waar Blue 13 veel voorkomt. Hoe de stam in China terecht is gekomen is overigens een raadsel, omdat het land geen pootgoed importeert.

Phytophthora-tabel geactualiseerd

Euroblight heeft bovenstaande phytophthora-middelentabel geactualiseerd. Amphore Flex, Pergovi Flex, Carial Star en Kunshi zijn toegevoegd, Mixanil is geschrapt. Amphore Flex en Pergovi Flex zijn te beschouwen als combimiddel van Revus en Curzate Partner en hebben een zeer goede bladbescherming (4,4) en iets curatieve werking. Carial Star is een Revus met difenoconazool. Carial Star heeft dus meer werking op alternaria en sclerotinia dan Revus solo. Kunshi is een Shirlan met Curzate Partner, en heeft meer curatieve werking dan Shirlan (dat nu Shirlan Gold heet).