Foto: Ton Kastermans AkkerbouwAchtergrond

Aardappelveredeling verschuift van akker naar laboratorium

De aardappelveredeling kost steeds meer geld. Om een verschuiving naar kapitaalkrachtige multinationals te voorkomen, is samenwerking nodig.

De aardappelveredeling gebeurt door particuliere handelshuizen en hobbykwekers. Maar houdt dat stand nu de veredeling steeds meer hightech wordt door het gebruik van merkers en DNA-analysetechnieken? De aardappelveredeling verschuift steeds meer van de akker naar het laboratorium. Wordt het daarom steeds meer een activiteit van multinationale ondernemingen met een grote financiële slagkracht, zoals al eerder is gebeurd bij veel andere gewassen? Over die vraag buigen Huib de Vriend van adviesbureau LIS Consult en hoogleraar Edith Lammerts van Bueren zich in ‘De kracht van platformen’, een bundel artikelen over nieuwe strategieën in een digitaliserende wereld. Lammerts van Bueren is tevens onderzoeker bij het Louis Bolk Instituut.

Aardappelland

Nederland is een aardappelland bij uitstek. Van de wereldwijd 4.000 rassen staan er 1.150 in het Nederlandse rassenregister. Er zijn zo’n 350 aardappelrassen in gebruik. Ongeveer de helft daarvan staat op naam van zo’n 150 boerenkwekers. Verder telt Nederland vijf grote en acht middelgrote veredelingsbedrijven, die veel samenwerken met de boerenkwekers.

De Vriend en Lammerts van Bueren constateren dat bij veel andere akkerbouwgewassen de veredeling is verschoven naar grote multinationale ondernemingen. Op dit moment controleren slechts tien bedrijven tweederde van de mondiale zaadmarkt. Zo’n veertig jaar geleden waren er wereldwijd nog zo’n 7.000 zaadbedrijven actief. Maar de zaadbedrijven mijden voor een groot deel de aardappelveredeling vanwege de hoge kosten en lange terugverdientijd. Maar als nieuwe technieken de veredeling vergemakkelijkt, wordt het wellicht interessant voor de grote zaadmultinationals. De aardappel is per slot van rekening het vierde gewas in de wereld.

Samenwerken

De aardappelveredeling kan ook in handen blijven van handelshuizen en boerenkwekers, schrijven De Vriend en Lammerts van Bueren. Maar dan moeten de boerenkwekers en de aardappelveredelingsbedrijven nauwer gaan samenwerken. De grote bedrijven leveren de kennis en de infrastructuur (laboratoria). De boerenkweker brengt zijn ambachtelijke kennis en ervaring in. Daarvoor is de oprichting van een platform wenselijk, waarin de partijen samenwerken. Deze samenwerking is nu nog ver te zoeken. Zo’n platform vereist dat bedrijven en kwekers open en toegankelijk met elkaar om gaan en hun kennis, data en ervaringen met elkaar delen.

Genome-browser

Dat kan bijvoorbeeld via een zogeheten genome-browser. Dat is een databank waarin alle gegevens over het DNA van de aardappel wordt bewaard en die door kwekers voortdurend wordt aangevuld. Wageningen UR zou dan een onafhankelijke beheerder van de genome-browser kunnen zijn. Daarnaast kan ook gezamenlijk onderzoek worden opgezet, waarbij alle partijen over de verkregen kennis kunnen beschikken. Door dit samen te doen krijgt de Nederlandse aardappelveredeling meer mogelijkheden groot te blijven, dan wanneer de kweekbedrijven elk hun eigen koers blijven varen. Omdat de kweekbedrijven elkaars concurrenten zijn, moet de overheid een regulerende rol spelen, vinden De Vriend en Lammerts van Bueren. Dan kan de Nederlandse aardappelveredeling zijn zeer sterke positie in de wereld behouden.

Beheer
WP Admin