Tijd voor boeren-Wende

De landbouw biedt vele ambtenaren werk. Het is daarom niet te verwachten dat de regeldruk snel afneemt.

Ik ben niet jaloers op melkveehouders, die na KKM, BEX, GLB en ENZ zich alweer mogen warmlopen voor fosfaat-, ammoniak- en methaanrechten. Bij de laatste fronst u nu nog de wenkbrauwen, maar dat zou u slechts een jaar terug bij de eerste ook doen. Uit bittere ervaring weet ik dat de ambtenarij en groene lobby nooit meer ophouden wanneer ze eenmaal de smaak te pakken hebben. Leef u even in: het is hun dagvulling, inkomen, overlevingsdrang. Als voorbeeld het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB). De EU-instellingen bieden werk aan 40.000 mensen, 40 procent van de EU-uitgaven gaat richting het GLB. Maak zelf maar een schatting hoeveel EU-ambtenaren dagelijks de kost met het GLB verdienen. De landelijke ambtenarij komt daar nog bovenop. Vanuit overheden gaat het nooit simpeler worden, puur omdat beleidsmakers hun eigen graven niet gaan delven.

Door droom Mansholt bleef boereninkomen ver achter

Boeren was tot aan de periode Mansholt een eenvoudig bestaan. Een handvol koeien, wat varkens en een paar kippen. Vandaag kennen we de geneugten van mechanisering en automatisering. Een gezinsbedrijf bestiert met gemak honderd koeien, honderden hectares, duizenden varkens of tienduizenden kippen. De Mansholt-droom zou zomaar een success-story kunnen zijn, ware het niet dat de boereninkomens sterk achterbleven en na inflatie enkel gedaald zijn. Boeren houden vandaag de dag een enorme papierwinkel bij en deze wordt alleen maar groter. Varkens- en pluimveehouders zijn niet anders meer gewend dan regel-op-regelgeving en daarbij de tucht van de vrije markt. Deze tucht ervaren melkveehouders nu ook voor het eerst en ik wens hen veel beters toe.

Grondgebondenheid of terug naar Ot en Sien?

Als individuele boer kun je er niets aan doen, al doen diverse landbouwfora anders vermoeden. De een geeft de sterk uitgebreide collega’s de schuld, de ander met goedkope gronderfenissen pleit voor grondgebondenheid en weer een ander wil terug naar de tijd van Ot en Sien. Door de grote verdeeldheid onder boeren worden ook hun belangenbehartigers vleugellam, reageren enkel nog passief op nieuw beleid en komen zelden met een eigen plan.

60 jaar na Mansholt tijd voor nieuwe omslag

Iedereen wist natuurlijk dat de ‘Bevrijdingsdag’ van afgelopen 1 april een wrange grap was en dat na duizenden bouwvergunningen nieuw overheidsbeleid zou volgen. Geen bestuurder die het bij zoveel overduidelijke signalen aandurfde om pro­actief te zijn, simpelweg omdat ze afgemaakt zouden worden door de eigen leden. Dan maar weer passief nieuw beleid afwachten, in negende instantie alsnog aanschuiven om vooral het overheidsbeleid, voorzien van een eigen sausje, uit te mogen dragen.

Boerenzoon Sicco Mansholt gaf in 1960 de landbouw een revolutionaire wending. We zijn na bijna zestig jaar toe aan een nieuwe boeren-Wende die de voedselproductie weer beleidsmatige inhoud en respect geeft.