Speelstal biedt varkens veel vertier

Halverwege de ochtend zit voor Gabriele Mörixmann de verzorging van de 870 vleesvarkens er even op. De dieren hebben weer ruwvoer en de uitloop is schoon.

Werken gaat all in-all out. De varkens van deze ronde zitten nog geen maand in de stal. Desondanks zijn ze helemaal thuis in de ‘speelstal’, die veel weg heeft van een doolhof. De stal is namelijk verdeeld in zeven ruimtes, waar alle varkens in kunnen: een wroethal, twee vreetruimten, een rustruimte, een koelruimte met sprinklerinstallatie voor warme dagen, een terras en een ballenbak. In totaal beschikken de 870 dieren over 1.000 vierkante meter ruimte, 1,1 meter per varken. Meer dieren zijn niet vergund in de stal.

Varkens soms niet slim genoeg voor route

Na opleg is het een aantal dagen zoeken voor de varkens voordat zij de weg weten in vleesvarkensstal. De termijn hangt ook af van de genetica. Denen of BHZP-varkens zijn van nature avontuurlijker dan de Topigs-dieren die nu in de stal liggen, is de ervaring van de varkenshoudster. Deze rassen vinden dus sneller hun weg in de stal. In de ziekenboeg is ook een hok met twaalf varkens die te dom zijn om de voerruimte te vinden, zegt Mörixmann lachend: “Als ik deze niet apart doe, verhongeren ze.”

Door sorteersluis naar vreetruimtes

Om de vreetruimte te bereiken moeten de varkens door een sorteersluis, waar tevens hun gewicht wordt bepaald. Afhankelijk van ontwikkeling komt een varken in een van beide helften van de vreetruimte terecht. Dit maakt het mogelijk twee voersoorten te verstrekken.

De sorteersluis zorgt ook dat de varkenshoudster de verzorging grotendeels in haar eentje af kan. Voor het afleveren sorteert het apparaat de varkens die op een slachtgewicht van 96 à 97 kilo zitten en dient de vreetruimte als separatieruimte. De vrachtwagen wordt dan voor het aangrenzende terras geplaatst, zodat de varkens in een mum van tijd zijn geladen. Lopen zijn ze immers gewend.

Rustruimte en wroetruimte populair

De schemerige rustruimte met volledig roostervloer blijkt tegen de verwachting in een geliefde ligplek voor de varkens. Dat verbaast Mörixmann ook. Eigenlijk zijn in alle zeven ruimtes varkens aanwezig en de verdeling in de stal is opvallend goed. Het ligt nergens propvol. In de ballenbak lopen een paar varkens die zijn aangestreept met de stift. Zo kan de varkenshoudster ze volgen. Een tijdje later blijken ze in de rustruimte te zijn.

De wroetruimte met stro op de dichte vloer is droog. Alleen in de hoek mesten de varkens. Wekelijks krijgen ze nieuw stro. Afhankelijk van de bevuiling wordt de wroetruimte uitgemest. De mechanisch werkende poortjes gaan dan de avond voor het uitmesten in de inlooprichting dicht. Tijdens de rondleiding voor Boerderij gaat het poortje ook even dicht. De varkens staan direct te dringen aan de poort, om in de wroetruimte te komen, en laten hun ongenoegen over de dichte deur nadrukkelijk blijken.

In de wroetruimte ligt een dikke laag stro. De vloer is droog. De varkens mesten alleen in de hoek van deze ruimte. Foto’s: Henk Riswick

Eigen ontwerp succesvol

De stal is een ontwerp van Mörixmann. In 2012 voldeed de bijna veertig jaar oude stal niet meer aan de welzijnswet. Er moesten bijvoorbeeld nieuwe roosters in en meer ramen in de conventionele stal met meerdere afdelingen. Ze heeft ervaring in de biologische varkenshouderij en wilde het beste van de gangbare en de biologische sector verenigen in de te verbouwen stal. Van haar man kreeg ze een budget waar ze binnen moest blijven.

Over het eindresultaat is ze zeer tevreden. Onlangs alle negatieve adviezen van specialisten vooraf blijken de varkens het goed te doen. Het ‘avontuur’ dus goed uitgepakt.

Geen ingrepen, amper antibiotica

Doel voor de Nedersaksische varkenshouder was een stal waar varkens gezond zijn en zonder ingrepen kunnen ­leven. Dus hele staarten en gave oren en klauwen. Dat lukt. Ook technisch draait het naar behoren. De groei is 820 gram en de voerconversie 2,8, een gemiddelde waarde bij de producentenvereniging waar zij bij aangesloten is. Grootste pluspunt van de stal is de goede diergezondheid. De uitval is 1 procent en er worden amper antibiotica gebruikt.

De meerkosten voor deze wijze van varkens houden calculeert Mörixmann op 15 cent per kilo. Dit zit vooral in de extra arbeid en deels in de mogelijkheid van ruwvoerverstrekking en de speeltjes. De extra ruimte speelt niet zozeer een rol voor dit bedrijf, omdat toch niet meer dan 870 dieren in de stal mogen.

De varkensdouche. Tijdens warme dagen kunnen de dieren afkoelen onder de sprinklerinstallatie.

Meerkosten terugverdienen vergt inspanning

Om de meerkosten terug te verdienen heeft Mörixmann zich afgelopen jaren enorm ingespannen om afnemers te vinden die meer wilden betalen voor de varkens uit deze stal. Ze leidt groepen rond, houdt lezingen en toont video’s. Inmiddels heeft ze twee afnemers gevonden die een deel van haar varkens willen kopen tegen de gewenste meerprijs.

Daarnaast beurt ze € 9 premie per dier door deelname aan het Duitse welzijnsproject Initiative Tierwohl (zie kader). Ze is een van de gelukkige veehouders die is ingeloot bij de start van het project, begin dit jaar. De eerste Tierwohl-waardige dieren heeft ze afgelopen zomer afgeleverd. De uitkering van de premie vindt begin 2016 plaats, is haar beloofd.