Schimmelgif te lijf voor paar cent per dag

Melkveehouders kunnen schimmelgifstoffen vrij goedkoop minder schadelijk maken: met mycotoxinebinders.

Melkveehouders zijn niet bijster beducht op schimmels in ruwvoer en hun kwalijke gevolgen. Dit terwijl een kleine investering in mycotoxinebinders zeker het overwegen waard is, om vage klachten te voorkomen of te verminderen. Die conclusie is te trekken uit de inleidingen tijdens het eerste Fair Feeding-symposium georganiseerd door additievenleverancier Daavision.

De inleiders zijn niet de minsten in het wereldje van de veevoeding. Emeritus professor Johanna Fink-Gremmels is een prominente onderzoeker/dierenarts/toxicologe die op diverse terreinen EU-adviseur is. Teun Sleurink is een bekende adviseur van grote melkveehouders in de VS en Europa; en Fred Vriend is directeur van Visscher Holland.

Blauwe schimmels apart houden

Alle drie wijzen ze op de onbekendheid van melkveehouders met schimmels en hun giften. Ja, de blauwe schimmels die zich vormen tijdens de opslag en bewaring van veevoer kent iedereen. Maar wat het zijn? Het zijn penicilline-schimmels, die een bacteriedodende werking hebben. Apart houden en niet voeren aan het rundvee, ze leggen namelijk de penswerking plat, is het parool. Koeien aan de schijt is nog het minst erge, stelt Fink-Gremmels. De pens is immers de basis van de melkkoe. Gezonde pens, gezonde koe. Pens van streek is wachten op allerlei kwalen.

Builenbrand is ongevaarlijk

Dan builenbrand in mais, ook bij iedereen bekend. Eigenlijk ongevaarlijk, het is suikerrijk en in Mexico zelfs een delicatesse voor de mens. Voor rundvee kan het hoge suikergehalte laxerend werken, daarnaast is mais met veel builenbrand bederfelijker wat zelden tot problemen leidt.

Aspergillus doet zijn werk in de pens

De bewaarschimmel aspergillus overleeft makkelijk in de kuil, met name als daar veel zand in zit. Het vormt witte draden. Bierbostel is wat dat betreft volgens Fink-Gremmels een berucht product. Deze schimmel leeft verder in de pens en vormt daar gifstoffen die in andere weefsels als darmen, longen en baarmoeder schade aanrichten: verminderde vruchtbaarheid, vooral jongvee wordt er gevoeliger voor longontstekingen door en hebben een minder efficiënte productie door slechtere vertering of resorptie van voedingsstoffen in de darmen.

Fusarium is een sloper van bedrijfsresultaten

De grote onbekende is de fusariumschimmel. De EU kan al geen graan meer vinden dat daar niet mee besmet is, en dan is de situatie in de EU nog veel minder precair dan in Azië en Noord-Amerika. Fusarium zit in de grond. Besmetting uit zich in snijmais door een oranje in plaats van melkwitte kwast aan de kolf en oranjekleuring van de stengel. Fusarium kan de schimmelgiften DON en ZEA produceren. DON uit zich in vage klachten als slechte voeropname, pensverzuring (Sara), klauwaandoeningen en teruglopende productie. ZEA heeft een hormoonachtige werking en uit zich in verminderde vruchtbaarheid, met name bij jongvee en vaarzen omdat daar het hormonale evenwicht minder stabiel is dan bij oudere koeien.

Bij vage problemen bij de koeien mycotoxinebinder inzetten

Teun Sleurink is er kort en bondig over: Als het management goed lijkt, draai dan maar preventief drie maanden een mycotoxinebinder door het ruwvoer. Als het na drie maanden geen effect heeft, is in ieder geval een mogelijke oorzaak waar niemand direct aan denkt uitgesloten. Om de kosten, 4 tot 6 cent per koe per dag, hoef je dat niet te laten.

Fink-Gremmels is daar ook wel voor te porren. Zij is in ieder geval tevreden dat de EU haar aanbeveling om mycotoxinebinders toe te laten in 2009 heeft overgenomen. Die binders zijn stoffen die de gifstoffen kunnen binden of de schadelijke werking ervan verminderen.

En dan onderzoek op giften? Commercieel worden ze aangeboden voor ongeveer €200, een tiende van de prijs van 10 jaar geleden. Maar zet ze gericht in, adviseert Fink-Gremmels. De meeste tests richten zich namelijk op toxines die bij varkens een rol spelen. Dat zijn heel andere dan bij rundvee. Ze wil desgevraagd wel een keer een lijstje leveren van op welke gifstoffen te testen bij runderen. Daar wachten we dan maar op.