‘Wat als je geen boer meer kunt zijn?’

Het is voor ons niet aan de orde, maar stel nou dat je moet stoppen met het bedrijf? Wat dan?

De vraag die een vriendin mij onlangs stelde, zette me wel even aan het denken. In de melkveehouderij is het de laatste tijd behoorlijk sappelen. Dit geldt al langer voor varkenshouders, nertsenhouders en soms ook andere sectoren. Aan alle takken van agrarisch ondernemen zit hetzelfde risico. Wat als je niet meer door kunt als boer? Wat dan?

Doorwerken buiten de deur

Mijn vriendin ziet wat de regelgeving, politieke debatten en de zogenaamde publieke opinie soms met ons doet. De rechtszaken die we helaas hebben gehad met betrekking tot de uitbreiding, en nu dan dus de lage melkprijs. Voor ons is stoppen gelukkig geen scenario, maar voor het sinds kort bekende echtpaar José en Herman Bongen wel. Hun keuze was zelfs zo nieuwswaardig, dat ze bij Humberto Tan hun beslissing om te stoppen hebben uitgelegd.

Mijn vriendin vroeg mij het volgende: als jullie geen boerderij hadden, wat zouden jullie dan doen? Goede vraag, maar géén idee. Op zich is het voor mij nog niet zo heel spannend. Ik zou doorwerken buiten de deur, zoals ik nu ook doe. En Henk? Die droomt bij Rail-Away op tv wel eens weg over werken als treinmachinist, maar dat is maar even. Het is helemaal niet aan de orde, gelukkig.

Wel herinner ik me een failliet verklaarde boer die ik ooit heb geholpen toen ik werkcoach was op een regionaal werkbedrijf. De man had geen recht op WW, omdat hij altijd zelfstandig ondernemer was geweest. Ik kreeg hem aan mijn bureau. Hij had namelijk geen idee hoe hij moest solliciteren, hoe hij aan geld moest komen (in zijn geval heb ik hem verwezen naar de sociale dienst – hoe het is afgelopen weet ik niet) en wat hij met zijn tijd moest nu. Ze hadden nog wat jongvee van de buurman dat hij voerde, maar de rest van de dagen, zo zonder het normale werk van een boerderij, waren vreselijk leeg. Hij kon alleen maar boer zijn, vertelde hij verdrietig.

Nieuwe roeping vinden

Ik kan me het verdriet en de verslagenheid nog zo voor de geest halen. Zijn vrouw is ook een keer mee geweest naar het gesprek; zij was iets positiever over de toekomst. Maar het was dan ook niet het bedrijf van háár familie dat na generaties was gestopt. Het doorverwijzen op vacaturesites en hem in contact brengen met loonbedrijven, was alles wat ik toen voor hem kon betekenen. Trekkerrijden en met machines werken, kon hij immers. Melken bij een ander vond hij nog te pijnlijk en was eerst nog geen optie.

Eigenlijk ben ik wel benieuwd hoe het nu met hem is. Ik hoop dat hij inmiddels een nieuwe roeping heeft gevonden en het drama heeft kunnen verwerken. Hoe zou het voor andere boeren zijn? Zouden zij wel weten wat ze zouden doen als ze geen boer meer konden zijn? Voor ons geldt: ik zou het echt niet weten.