‘Doorbreek de oplopende kostprijs’

Een gezond melkveebedrijf heeft een goede verhouding tussen aantal koeien, hectares land, schuld, aanwezige arbeid en een kostprijs onder de 30 cent. Dure fosfaatrechten dreigen die balans te verstoren.

‘Er gaan 2.000 bedrijven stoppen, toch valt het wel mee …’ laat Rabobank-topman Ruud Huirne optekenen in dagblad Trouw. ‘Van de melkveehouders heeft 70% geen probleem en overleeft het wel, de solvabiliteit is hoog genoeg.’ Daar klinkt geen enkele empathie in door, geen oog voor al het leed dat er op dit moment is of voor de gezinnen die hun toekomstbeeld verstoord zien en die het maar moeten uitzoeken.

Nederlandse melkveehouder aan kop met kostprijs van ruim 40 cent

Op het laatste EDF-congres stonden de Nederlandse melkveehouders weer fier bovenaan met een kostprijs van meer dan 40 cent. Verklaring: onze boeren willen geen belasting betalen en de banken hebben de bedrijven dik beladen met schuld.

De banken financieren op basis van een verwachte melkprijs van 34,5 cent. De helft van de boeren redt het niet om de kostprijs onder 35 cent te krijgen. Die weten bijna zeker dat ze structureel tekort komen. Ook al zit je op 35 cent, dan nog kwam je het afgelopen jaar fors tekort. Alleen met een kostprijs onder de 30 cent houd je op dit moment geld over en ben je gezond.

Groeien kan alleen bij goede balans

Gezond boeren is naar mijn idee vooral balans: een goede verhouding tussen het aantal koeien, hectares land, schuld en aanwezige arbeid en een kostprijs onder de 30 cent. Groeien is alleen wenselijk als de balans daardoor niet scheef getrokken wordt en de investering de kostprijs verlaagt. Investeren doe je met verdiend geld of geld dat je snel terugverdient en niet met geleend geld.

Het is niet verantwoord om meer dan een kwart van je omzet aan rente en aflossing te betalen. Een buffer van €1.000 tot €1.500 per koe is noodzakelijk om niet afhankelijk te worden van de bank. Leasen en grond in erfpacht uitgeven is het begin van het einde, beide werken kostprijsverhogend. Belasting betalen is noodzakelijk, anders ga je er financieel niet op vooruit .

Helaas is de realiteit voor veel bedrijven in onze sector anders. Economisch gezien is ons denken ziek. Boeren willen groeien en kunnen de hand moeilijk op de knip houden. Het verdiende geld plus wat erbij geleend kan worden, wordt meteen weer geïnvesteerd in groei en meer koeien.

Banken stellen eigen verdienmodel centraal

Bij de banken staat mijns inziens het eigen verdienmodel centraal en niet het rendabel investeren door de boer. Ze zetten veel bedrijven vol met schuld. “Als wij het niet doen dan doet een andere bank het wel, en het is en blijft de keuze van de individuele ondernemer.” Daarom worden er nog steeds leningen verstrekt met een looptijd van 40 jaar. Nog steeds worden er boeren gefinancierd die een te hoge kostprijs hebben.

Gezien de nu heersende beleving over fosfaatrechten vraag ik me af of we wat geleerd hebben. ‘Slimme’ accountants rekenen voor dat een kleine categorie boeren met de laagste kostprijs €4.000 kan betalen per koe als er in 8 jaar wordt afgeschreven. Dus 8 jaar extra koeien melken zonder een cent extra eraan te verdienen. Snapt u het nog?

Boeren betalen voor gebakken lucht

Wat hebben we aan dergelijke adviseurs en wat hebben we aan banken die dit weer vrolijk financieren? ‘We gaan de stoppende boeren gedoseerd op de markt laten komen,’ zegt Rabobank. Dat is goed voor Rabobank want die komt er zo zonder kleerscheuren mee weg. Het is goed voor de stoppende bedrijven; die gaan net niet failliet of hebben een klein pensioen. Wie doorgaat, betaalt het gelag. Diegene betaalt wéér voor gebakken lucht en de kostprijs gaat wéér omhoog.

We accepteren op deze manier dat boeren niks verdienen. Ongewenst neveneffect is dat we nog steeds verder intensiveren en verder afdrijven wat op langere termijn wenselijk is. LTO zou samen met de boeren moeten concluderen dat we op een heilloze weg zitten. Rabobank is nog niet op de helft van de wenselijke verandering en lijkt tot nu toe vooral met zichzelf bezig zijn.

Spiraal oplopende kostprijs doorbreken

Ook de politiek zou in de fosfaatdiscussie andere conclusies moeten trekken dan de voorstellen die er nu zijn. Het is met name de VVD die consequent afdwingt dat er geen volledige grondgebondenheid komt, dat verder intensivering mogelijk moet blijven en er een systeem komt van vrije handel in fosfaat. Gebakken lucht die de kostprijs nog verder omhoog jaagt. Misschien is een fosfaatbank toch niet zo’n slecht idee om de spiraal van oplopende kostprijzen te doorbreken.