‘De schouders van Van Dam’

Staatssecretaris Martijn van Dam wil mét de boeren naar Brussel om derogatie te behouden.

Gerrit Braks geniet faam op het gebied. De (oud-)minister betrad een zaal woedende boeren, en ging met applaus weg. Of het nu ging over melk (superheffing) of mest (interim-wet), Braks wist de boeren te overtuigen zonder zelfs maar één concessie te doen. Het is zijn opvolgers nooit meer echt gelukt. Cees Veerman misschien. De populistische Henk Bleker kwam in de buurt. Huidig staatssecretaris Martijn van Dam staat in de hoek van Laurens Jan Brinkhorst, Jozias van Aartsen; impopulaire bewindslieden met nauwelijks affiniteit met de sector.

‘Ik vloekte en was woest’

Hoe anders is het na woensdag in Zwolle. Van Dam laat op de strak geregisseerde, besloten LTO-ledenvergadering alle gal over zich heen komen. Zoals van melkveehouder Eline Vedder-Monaster, die in felle taal duidelijk maakt dat zij zich in de kou voelt staan. Van Dam zegt de woede, de frustratie te begrijpen. ‘Ik vloekte en was woest toen Brussel zei dat het ongeoorloofde staatssteun was’, vertrouwt hij hen toe. Hij vindt overigens nog steeds dat Nederland gelijk heeft.

Langzaamaan ontstaat begrip, zeker ook als Van Dam toezegt te gaan knokken voor derogatie. Hij wil de boeren meenemen naar Brussel. Schouder aan schouder. Het is retoriek, maar de afstandelijke staatssecretaris staat op het podium ineens naast boerenvoorman Kees Romijn, en later tussen de boeren. Zijn strategie werkt.

Veehouders voelen zelf ook verantwoordelijkheid

Nog steeds is er geen toezegging; nog geen stap dichterbij behoud van derogatie. Vrijdag komen alle ketenpartijen bij elkaar op een derogatietop; daar moét een concept-fosfaatplan uit komen. Dat plan gaat onherroepelijk pijn doen. Op voorhand is er al een soort van acceptatie, berusting. Veehouders voelen zelf ook verantwoordelijkheid voor het overschrijden van het fosfaatplafond. Het besef is er ook dat niets doen nog erger zal zijn.

De kunst is nu om iedereen te overtuigen dat sectorbelang tevens eigen belang is. Dat is best lastig met weer een aanlokkelijke melkprijs, loze stalruimte en ruimte in de AMvB. In dit dossier gaan zuivelfabrieken, banken en voerfabrikanten ook zeker niet vrijuit.

Van Dam heeft al aangegeven dat aan peildatum 2 juli 2015 niet wordt getornd. Hij heeft in deze strijd de machtsmiddelen, de breedste schouders.