Niet zeuren over controle

Wie hoge prijs wil voor zijn melk of vee, moet kwaliteit leveren en daarvoor instaan. Dus: ook niet bang zijn als opeens een controleur langskomt.

Voor voedselkwaliteit wordt de lat steeds hoger gelegd, ook voor producten direct vanaf de boerderij; voor slachtvee en melk. Voor veel veehouders is dit een ontwikkeling die vaak veel extra werk met zich meebrengt – een ontwikkeling waar dus ook veel over gemopperd wordt – maar het is wel een goede ontwikkeling. Want waar zouden de Nederlandse veehouders zich anders nog verder mee kunnen blijven onderscheiden ten opzichte van hun concurrenten elders?

De route van steeds verdergaande schaalvergroting en kostenbesparing is nog niet tot het einde toe uitgelopen, maar wel eindig. Is het niet om technische redenen, dan wel om redenen van acceptatie door de maatschappij. Extra rendement moet dan komen van meer kwaliteit, aantoonbare meerkwaliteit. Eigenlijk is ook dit een oud en bekend verhaal, maar toch verrast het iedere keer nog weer als het concreet wordt, en gaan veehouders er over mopperen. Zo ook over het besluit van FrieslandCampina om binnenkort onaangekondigde bedrijfscontroles te gaan houden. Als de controleurs niet van de coöperatie waren, zouden sommigen de hond op de mensen willen loslaten. Ongewenst bezoek!

Niet zeuren bij controleur

Misschien begrijpelijk voor degenen die hun erf puur zien als hun koninkrijk, maar niet te volgen als diezelfde mensen ook willen meedelen in wat er buiten hun erf te koop is. Wie een hoge melkprijs wil (of een hoge prijs voor zijn vee), moet kwaliteit leveren en daar ook voor instaan. Dus: ook niet bang zijn of knorrig als opeens een controleur langskomt.

Tijd papieren garanties is voorbij

De tijden van enkel papieren garanties zijn voorbij. Gelukkig maar ook. Veel veehouders herinneren zich ongetwijfeld de periode, eind jaren negentig van de vorige eeuw dat veevoer, gegarandeerd diermeel-vrij moest zijn, in verband met het risico op BSE-besmetting. De veevoersector had, om dit risico te vermijden, een eigen controlesysteem opgezet, gecontroleerd door een eigen controledienst. Helaas beperkte die zich in eerste instantie puur tot de controle van de documentatie bij de diervoergrondstoffen. De gevolgen lieten zich raden. Keer op keer bleek de praktische werkelijkheid niet te kloppen met die op papier.

Akkoord met stinkende vruchten

Dankzij overheidsingrijpen en meer echte controles werd het probleem opgelost. Denk echter niet dat de overheid hiervan leerde. Toen Cees Veerman minister van landbouw was, was er vanuit de Tweede Kamer opeens de roep om meer bezuinigingen op het overheidstoezicht, terwijl de voedingsindustrie riep om meer ruimte voor zelfcontrole. Beide wensen konden prima worden ge-matched. De stinkende vruchten van dit akkoord zijn de afgelopen tijd geoogst in de vorm van onder meer de affaire-Selten en andere voorbeelden van vleesfraude, ook over de grens. De denkwijze bleek namelijk erg besmettelijk, want welke maatschappij wil nu niet bezuinigen op (controle-) ambtenaren en daarvoor in de plaats een administratief systeem aanschaffen dat een bijna-nul-risico belooft?

Sprookjes

Sprookjes horen echter thuis in een andere wereld. Systemen die een sprookjesachtige werkelijkheid beloven maar in de praktijk eigenlijk oproepen tot fraude, moeten we niet willen. Voor de Nederlandse landbouw moet niet gelden: ‘be good and tell it’, maar ‘be good and show it’. Daar koop je wat voor!