Juridische gaten in wetsvoorstel fosfaatrechten

De Raad van State is uiterst kritisch over het wetsvoorstel voor invoering van fosfaatrechten. Daar is echter weinig aandacht voor volgens Jacoline Kroon, advocaat bij A&S Advocaten. Ze noemt het absurd dat een wetsvoorstel wordt doorgedrukt terwijl belangrijke onderdelen zoals de zeer beperkte knelgevallenregeling juridisch niet houdbaar zijn.

Volgens advocaat Jacoline Kroon, specialist op het gebied van productierechten bij A&S Advocaten, ligt er een juridische bom onder het voorstel om fosfaatrechten voor melkvee in te voeren. “De Afdeling Advisering van de Raad van State heeft veel kritische noten geplaatst bij de beperkte regeling voor knelgevallen en de kortingsmaatregelen”, aldus Kroon. “Bij vrijwel elke kortingsmaatregel vraagt de Raad van State (RvS) zich af of die wel juridisch houdbaar is, omdat er telkens sprake is van inmenging in het eigendom. De wetgever denkt daar veel te gemakkelijk over.”

Inmenging in het eigendom

Het invoeren van het stelsel van fosfaatrechten is op meerdere manieren een inmenging in het eigendom van melkveehouderijen. Op grond van artikel 1 van het Eerste Protocol bij het Europees Verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens (EVRM) en de grondrechten van de Europese Unie moet zo’n inmenging beoordeeld worden via een zogenoemde ‘1 EP-toets’. Daarbij wordt beoordeeld of de inmenging is voorzien bij wet, nodig is voor het algemeen belang en of er een ‘fair balance’ is tussen de eisen van het algemeen belang van de samenleving en de rechten van de eigenaar.

Jacoline Kroon, advocaat bij A&S Advocaten.

Foto: A&S advocaten

Volgens Kroon heeft de RvS bij meerdere onderdelen gewezen op het ontbreken van de ‘1 EP-toets’.

1. Er wordt bij toekenning van rechten op basis van de peildatum 2 juli 2015 geen rekening gehouden met een lagere veebezetting door investeringen in gebouwen. Hierdoor kan sprake zijn van inmenging in eigendom;
2. bij het vaststellen van de fosfaatrechten wordt de melkveefosfaatruimte buiten beschouwing gelaten. Ook dat is een inmenging. Er is wel een voorziening om extensieve veehouderijen hiervoor gedeeltelijk te compenseren bij de generieke afroming, maar intensieve veehouderijen komen hiervoor niet in aanmerking. Een ongelijke behandeling van verschillende groepen kan schending van de ‘fair balance’ opleveren;
3. de generieke afroming in 2018 is een inmenging die getoetst moet worden;
4. de afroming bij overdracht (10%) ziet de RvS ook als een inmenging, waarbij een toets nodig is. Die toets zal bovendien zwaarder moeten zijn voor afroming na het bereiken van het fosfaatplafond.

Keuze voor behoud van derogatie

Volgens Kroon blijkt uit de reactie van de staatssecretaris op het advies dat hij de gemaakte keuze verantwoord acht voor het behoud van de derogatie. Hij stelt dat ondernemers na vaststelling van de fosfaatrechten individueel een beroep kunnen doen op het ongestoorde genot van eigendom. Dat betekent in de praktijk dat ze bezwaar moeten maken en vervolgens terecht komen in een juridische procedure die jaren kan duren en ze zwaar in de problemen kan brengen. “Het kabinet laat met dit wetsvoorstel een kleine groep van knelgevallen alleen de lasten dragen met soms desastreuze gevolgen. Daarmee doet het kabinet het rechtstatelijke beginsel van ongestoord genot op eigendom goedkoop in de uitverkoop”, aldus Kroon.

Bovendien moet aan deze bedrijven, als zij hun procedure winnen, alsnog rechten worden toegekend. Het aantal fosfaatrechten dat voor 2017 wordt toegekend geeft dan geen reëel beeld van de werkelijke aanspraken.