Australische melkveehouders worstelen net als collega's elders met lage prijzen. Prijzen zijn met terugwerkende kracht verlaagd. Ook zijn er soms wurgcontracten. De overheid doet nu een grootschalig onderzoek of dat allemaal wel legaal is. Een unicum.
Australië begint in november met een breed onderzoek naar de praktijken van de afnemers van melk 'down under'. Daarbij kijkt de onderzoekscommissie vooral naar recente kortingen op de melkprijs. Veel melkveehouders worstelen met de lage prijzen. Sommigen hebben er zelfs al de brui aan gegeven.
In Australië noemen ze het de 'zuivelcrisis'. Melkveehouders kwamen in de problemen nadat de grote melkverwerkers Murray Goulburn en Fonterra in april dit jaar onverwachts en met terugwerkende kracht de prijzen van melk verlaagden. In één klap produceerden boeren voor prijzen onder de kostprijs. Bovendien ontstonden plotseling nieuwe schulden omdat grote bedragen moesten worden terugbetaald. In totaal zijn 2.500 zuivelboeren nog $200 miljoen (€135 miljoen) schuldig aan de verwerkers.
Drukte bij slachthuizen
Inmiddels brengen melkveehouders in nood duizenden koeien per week naar de slachthuizen van Australië. Sommigen sluiten hun melkveehouderij, zoals familie Johnston in Deniliquin, New South Wales. Johnston heeft uitgerekend een verlies van $70.000 (ruim €47.000) per jaar te lijden met de nieuwe prijs van 33 eurocent per liter melk die Murray Goulburn aanbiedt. "Daarom stoppen we. Al zal het ze weinig uitmaken", meent Kathleen Johnston. "Wij zijn slechts een kleine vis in een grote oceaan."
Toch zijn inmiddels al meer dan 200 melkveehouders vertrokken bij Murray Goulburn. Ze sloten hun bedrijf of stapten over naar de concurrent. De verwerker is 270 miljoen liter melk kwijt, 7% van de totale input. Het bedrijf erkent dat het fabrieken moet sluiten wanneer dit verlies oploopt tot 400 miljoen liter.
Uniek onderzoek in Australische landbouw
De problemen onder de melkveehouders hebben geleid tot een ongekend breed onderzoek dat wordt uitgevoerd door de Australian Competition and Consumer Commission (ACCC). Voorzitter Rod Sims benadrukt dat er nog nooit zo'n uitgebreid onderzoek is ingesteld in de Australische landbouw. "De onderste steen moet boven komen om helder te krijgen of Murray Goulburn of Fonterra de wet heeft overtreden." De commissie verwacht binnen enkele maanden met de resultaten van het onderzoek te komen.
'De onderste steen moet boven komen of Murray Goulburn of Fonterra de wet heeft overtreden'
De regering in Canberra heeft de onderzoekscommissie speciale bevoegdheden gegeven om mensen of bedrijven te kunnen dwingen bewijs of documenten te verstrekken. Weigering betekent het plegen van een misdaad, hetgeen een zware boete of zelfs een gevangenisstraf kan opleveren. Er komen publieke hoorzittingen en bijeenkomsten die besloten zijn, wanneer er gevoelige informatie over de bedrijfsvoering wordt besproken.
Harde maatregelen bij overtreding kartelwet
De commissie richt zich onder meer op contractuele verplichtingen, de gang van zaken rond de verlagingen, de lage prijs van een dollar (67 eurocent) per liter melk in de supermarkten van Australië, de verdeling van risico's binnen de gehele keten en de binnenlandse en buitenlandse markten. Uiteindelijk leidt het onderzoek tot aanbevelingen, maar mogelijk volgen ook harde maatregelen wanneer de kartelwetgeving is overtreden.
Melkveehouders juichen de komst van de onderzoekscommissie toe
Melkveehouders juichen de inschakeling van de onderzoekscommissie toe. Justin Walsh uit Jaspers Brush in New South Wales hoopt op praktische resultaten. "Ze moeten eindelijk eens kijken naar de contracten die oneerlijk zijn, en een eerlijk speelveld scheppen voor verwerkers, melkveehouders en retailers. In het verleden is er wel eens naar dat soort zaken gekeken maar er is nooit veel bereikt. Het zou mooi zijn als er dit keer iets bruikbaars uit komt."