Markt voor biozuivel trekt

Voor het eerst in lange tijd schakelen veel melkveehouders om naar bio, getrokken door de meerprijs. Grote vraag is of de markt hun komst aankan.

A-Ware, Vreugdenhil en het Duitse Ammerland. Het zijn zo maar wat namen van zuivelondernemingen die tot voor kort niet direct in verband werden gebracht met biologische zuivel. Malaise op de conventionele zuivelmarkt en relatief goede prijzen op de biologische zuivelmarkt maken dat ondernemingen zich aanpassen. Ook onder melkveehouders is overschakeling een hot topic.

Een beperkt aanbod van biologische melk in Noordwest Europa in combinatie met een toenemende vraag maakt dat de melkprijs van biologische melkveehouders al geruime tijd goed is. Dit terwijl de gangbare melkprijs zijn dieptepunt nog steeds niet bereikt lijkt te hebben. Het verschil tussen de gangbare en biologische melkprijs – nu zo’n 20 cent – lijkt nog eerder groter te worden dan kleiner.

50 tot 70 omschakelaars

Naar verwachting schakelen dit voorjaar tussen de 50 en 70 gangbare melkveehouders over op een biologische bedrijfsvoering. Controleorganisatie Skal komt later dit jaar met harde cijfers. De omschakelaars komen na anderhalf tot twee jaar met hun biologische melk op de markt. Intussen komen er nog wat melkveehouders bij die al in omschakeling zijn, maar naar verwachting gaat die groep het verschil niet maken. Zo voorziet FrieslandCampina dat er zowel dit als volgend jaar 10 nieuwe biologische melkveebedrijven bij komen. Pas eind 2017 komt er inééns een grote plas van zo’n 50 miljoen kilo biomelk bij. Grote vraag is wat dit met de markt gaat doen.

Groei consumptie

Van ongerustheid lijkt onder de diverse ketenpartijen geen sprake. Gezien de huidige import van zo’n 30 miljoen kilo per jaar en de verwachte consumptiegroei moet een groot deel van de extra melk vlot te plaatsen zijn. Veel kopers hebben daarbij een voorkeur voor biomelk van Nederlandse koeien. Volgens directeur Ben Wevers van CZ Rouveen is dat zelfs een eis van veel afnemers. Wanneer een partij als Vreugdenhil zich dan ook nog eens gaat richten op de markt voor biologische poeders en kaasmakers meer biologische kaas weten te exporteren, lijkt er weinig reden tot zorg.

Rouveen ziet haar positie op de biologische markt elk jaar met tussen de 10 en 15 procent groeien.

Foto: Koos Groenewold

‘Biozuivel in goed daglicht’

Teunis Jacob Slob, voorzitter van de Natuurweide (vereniging biologische melkveehouders), is vooral blij met de extra animo voor bio. Gelukkig is er volgens hem nog steeds een vragende markt en staat biozuivel in een goed daglicht. De kunst is om het goede van biologische melk aan de consument te blijven vertellen, stelt hij. Biologische melkveehouders moeten in zijn optiek ook waken om geen anoniem product te verkopen. “We moeten het verhaal verder uitdragen.” Ook moeten potentiële overschakelaars zich realiseren dat bio bij hen moet passen. Enkel de goede biologische melkprijs is onvoldoende reden voor omschakeling.

Geen zorgen, wel vinger aan de pols

Maakt iemand als Slob zich dan geen zorgen over een overaanbod aan biomelk als de huidige golf omschakelaars over 2 jaar op de markt komt? Zorgen niet, maar ze vinden het wel nodig een vinger aan de pols te houden. Aanbod moet in balans blijven met de vraag. René Cruijsen, voorzitter van Eko Holland Melk op Maat, is ervan overtuigd dat de leden van zijn coöperatie bereid zijn hun productie te laten dalen, mocht in 2018 of 2019 sprake zijn van overaanbod. Ook Slob geeft aan dat er tijdig gereageerd moet worden wanneer zich te veel gangbare melkveehouders aanmelden voor omschakeling.

Buurlanden grootste risico

Het grootste risico van marktdruk lijkt te komen van omliggende landen. Ook daar zien gangbare melkveehouders de kansen van biologische zuivel. Daarnaast houden de gangbare melkprijzen in Nederland zich nog vrij goed vergeleken met omliggende landen. Anders gezegd: Misschien is de druk om over te schakelen elders nog wel groter dan hier. Duidelijk moge zijn dat ook de productie van biologische melk in landen als Denemarken, Duitsland en Engeland zal toenemen.

Arla

Een grote speler als Arla verwacht over geheel Noordwest Europa een groei van 130 miljoen kilo melk, waarvan 80 miljoen kilo in Denemarken. De onderneming liet onlangs nog weten biologische zuivel, weliswaar met een eigen identiteit, betaalbaar te willen houden voor grote groepen consumenten. Wat betreft Engeland helpt dat veel Britse biokaas – naar verluidt goed voor 50 miljoen kilo melk – naar de Verenigde Staten wordt geëxporteerd. Dit zorgt voor minder druk op de Noordwest-Europese markt. Ook in Duitsland stijgt de productie. Coöperatie Ammerland bijvoorbeeld kondigde recent aan dat het ook biologisch gaat. Zestig gangbare veehouders schakelen om en komen over 2 jaar met 30 miljoen kilo biologische melk op de markt.

Markt bio-zuivel nóg niet verstoord

De huidige markt geeft een aantal boeren en verwerkers duidelijk een duw richting biologisch. Toch zal het golfje, dat nu zichtbaar is, niet de hele markt voor bio-zuivel verstoren. De vraag naar biologisch product groeit nog altijd door. Vooral in eigen land en een aantal buurlanden. Echter, ook exportmarkten en de voedingsmiddelenindustrie bieden groeikansen. De bijkomende productie kan naar verwachting prima worden opgenomen. Riskanter wordt het als de huidige instroom van boeren de komende jaren in het huidige tempo of versterkt doorzet.

Klaas van der Horst en Jan Willem Veldman