Zuivelsector kan koude sanering verwachten

De enige oplossing voor de problemen op de zuivelmarkt is een lagere productie, stelt zuivelhandelaar Frank van Stipdonk. Hij ziet dat echter niet zomaar gebeuren. Vandaar dat er een grote kans is op een koude sanering.

Een pessimist is zuivelhandelaar Frank van Stipdonk niet, maar veel geloof hecht de CEO van Interfood niet meer aan de virtuele worsten die de melkveehouderij worden voorgehouden. Het zal echt wel weer beter gaan met de melkprijzen, maar eerst komt er een koude sanering aan, is zijn verwachting.

Van Stipdonk ontvangt Boerderij in zijn statige kantoorvilla in Eindhoven. Hier is de holding gevestigd. De handelsactiviteiten zijn gevestigd in Bladel en in diverse andere kantoren wereldwijd. Vanzelf gaat het gesprek meteen over de zorgelijke situatie op de zuivelmarkt.

Van Stipdonk: “Allerlei analisten, banken en ook zuivelbedrijven hebben de melkveehouderij mooie beloften voorgehouden. Eerst was het verhaal dat als iedereen in China elke dag een glas melk gaat drinken, dan wordt het hier feest. Dat feest is van korte duur geweest. Toen was Afrika de grote belofte. Dat komt ook niet uit. Nu is het verhaal dat er nog zo veel plaatsen zijn op de wereld waar nog veel kansen liggen voor de zuivel. Naar mijn beleving ligt daar op dit moment niet direct de oplossing.”

U zegt dit op een moment dat uw bedrijf volop in ontwikkeling is. U neemt veel mensen bij aan en verwacht de komende jaren gezond door te groeien. Hoe moet ik dat met elkaar rijmen?

Van Stipdonk: “Het een is het gevolg van het andere. De melkveehouderij in Nederland en omringende landen expandeert fors. Er is veel melk bij gekomen en ik zie dat voorlopig ook nog niet veranderen. De prijzen zijn laag, producenten zoeken naar een premie en consumenten herinneren zich de hoge prijzen van 2014. Iedereen zoekt naar houvast en stabiliteit, daar bieden wij onze assistentie.” Hij houdt even in: “We zagen het aankomen, maar wat nu gebeurt, is ook niet goed voor ons.”

De laatste maanden heb ik veel mensen horen zeggen: hadden we de melkquotering maar gehouden. Zegt u dat ook?

“Ja, absoluut. De problemen waar we nu in zitten, komen ook door Rusland en China. Rusland gooide de grenzen dicht en China heeft zich eind 2014 blind volgezogen. Dat gaf eerst een mooie vraag en goede prijzen, maar het tekort wat er leek te zijn, was er niet. Eind 2014 hadden ze voor heel 2015 aan melkpoeder liggen, of besteld. Onlangs was ik in China en zag daar nog melkpoeder uit 2014 liggen. In China heeft men veel geleerd van 2014 en is men nu bijzonder voorzichtig geworden. Dan heb je nog de lage olieprijzen. Er is altijd een parallel tussen olie en zuivel. Grote nieuwe afzetkansen zie ik voorlopig niet aanwezig, verlichting van de druk op de zuivelmarkt moet nu uit de productie komen. Die moet omlaag.”

Maar hoe?

“Dat is een moeilijke vraag. Veel boeren hebben geïnvesteerd op groei en moeten nu produceren om die investering te betalen. Toch zal er minder melk moeten komen. Nu wordt er in Nederland veel gediscussieerd over fosfaat, maar het zou naar mijn idee ook slecht zijn als de Nederlandse overheid een eenzijdige belemmering oplegt voor de eigen boeren, terwijl boeren in buurlanden niet zo’n belemmering krijgen. Een fosfaatmaatregel moet geen verkapt nieuw quotum voor Nederland alleen worden.”

Melkveehouders konden toch voorzien dat, als ze allemaal gingen uitbreiden, er te veel melk zou komen. Men had toch ook minder extreem kunnen groeien?

“Melkveehouders hebben jarenlang gewacht op het moment dat ze zo veel als ze wilden mochten melken. En hen zijn mooie verhalen voorgehouden over de enorme vraag naar zuivel.”

Qua melkprijs hebben de melkveehouders het in Nederland nog niet zo slecht getroffen, relatief gezien dan…

“Dat klopt. Ik ken mensen met boerderijen in Oost-Europa die enerzijds heel lage productiekosten hebben, en zeggen dat ze tegen een melkprijs van 20 cent nog kunnen blijven melken. Anderzijds is de melkprijs daar vaak ook al 20 cent. We zien ook dat in Oost-Europa al steeds meer boerderijen worden aangeboden. In Polen is het zwaar voor de melkveehouders, maar zeker ook in de Baltische landen, vanwege de Russische boycot, maar ook doordat coöperaties daar anders zijn georganiseerd. De zuivel is bovendien vaak in particuliere handen. Hier hebben we sterke coöperaties met soms zeer winstgevende markten en met merkproducten, en dus met verdiensten die terugkomen bij de boer via een hogere melkprijs. Dus de vraag is waar men het eerst afhaakt.”

Nog even over de melkquotering. Is het niet gek dat nota bene een handelaar een lans breekt voor marktbeheersing?

“De zuivelmarkt is behoorlijk anders geworden. De eerste keer dat de Europese restituties verdwenen en we zagen dat het melkquotum echt zou verdwijnen, zei ik: wij gaan als zuivelsector ook naar de varkenscyclus toe, met dit verschil dat de productie in de zuivel daar nog moeilijker op is af te stemmen. Wij als Interfood hebben die grote schommelingen ook liever niet. We werken het liefst met bedrijven die er morgen ook nog staan en met klanten die hun rekeningen kunnen betalen. Maar als melkpoeder de ene keer €5.000 per ton kost en de andere keer nog geen €2.000, dan wringt het. We hebben veel meer aan een industrie en een melkveesector die het leven houdt. Soms denkt de buitenwereld nog anders, maar de oude handel is weg. Wij zijn veel meer een servicebedrijf geworden en hebben veel mensen die zich bezighouden met kwaliteit, die audits doen en zich bezighouden met productmanagement.”‘

Hoe kunnen jullie het volhouden in een zo volatiele zuivelmarkt?

“We zijn meer bezig met risicomanagement dan met handel: hoe houden we het onder controle. Ook kijken we heel goed met wie we zaken doen en op welke voorwaarden.”

Zo kan Interfood zich toch handhaven…

“Nou ja, handhaven? We doen het goed. Het jaar 2015 was voor ons een prima jaar.” Terwijl hij dit zegt, klopt Van Stipdonk met zijn kokkels op de tafel. “Dat was zeker ook dankzij een goed risicobeheer. Ook wij hebben helaas te maken met missers en klanten die uit contracten stappen.”

Wat verwacht u van de prijzen? Is marktherstel in zicht?

“Als ik optimistisch zou zijn, dan zie ik in de tweede helft van het jaar een mogelijkheid, maar dan moet er wel eerst een deel productie weg en moeten voorraden verminderen. Er zitten nu grote hoeveelheden melkpoeder, boter en kaas in opslag. En het sentiment moet verbeteren. Dat maakt veel uit. Geen geloof in de markt of juist wel betekent zo maar een verschil van 300.000 ton vraag. Ik vrees ondertussen dat marktherstel meer tijd gaat kosten en pas in 2017 optreedt.”