Fosfaat in de hogedrukpan

Onder druk wordt alles vloeibaar, moet LTO-vakgroep Melkveehouderij hebben gedacht toen ze een derogatietop aankondigde.

Eerder deze week, op 14 november, kwamen partijen uit de zuivelketen bij elkaar om te spreken over het verminderen van de fosfaatproductie in 2017. Doel was om tot een breed pakket van maatregelen te komen om de fosfaatproductie van tussen de 175.000 (volgens LTO Melkveehouderij) en 200.000 (volgens het ministerie van Economische Zaken) koeien te verminderen in 2017. Tot laat in de avond vergaderde een zaaltje vol mensen in Wageningen over de plannen.

Dinsdag 15 november kwam LTO met een verklaring: het was een lang, constructief en goed gesprek. Meer informatie willen de partijen niet geven. Verdere gesprekken volgen, meldt LTO in haar verklaring, maar een nieuwe afspraak is niet direct gemaakt. De verschillende partijen hebben eerst nog huiswerk te doen.

Snel actie nodig

Dat er snel een effectief plan moet liggen, staat buiten kijf. In december gaat Nederland in het Nitraatcomité in Brussel uitleg geven over de maatregelen die Nederland neemt om aan de Nitraatrichtlijn en de voorwaarden voor derogatie te voldoen. Het sectorplan voor fosfaatvermindering in 2017 is hiervan onderdeel, nu de fosfaatrechten niet in 2017 ingaan.

Melkaanvoer verminderen blijkt lastig

Dat het niet eenvoudig is, is ook klaar als een klontje. Bij elk van de mogelijke maatregelen zijn haken en ogen. Fosfaatvermindering via het voerspoor lijkt het makkelijkst. Die route is afgelopen jaren al ingezet en blijkt effectief. Het verminderen van de melkaanvoer bij zuivelbedrijven blijkt minder gemakkelijk.

Statutenwijzigingen deels doorgevoerd

Los van de statutenwijzigingen die hiervoor nodig zijn – Friesland Campina heeft deze al doorgevoerd – speelt ook hier de concurrentie een rol. Ook zij moeten investeringen op een groeiende melkproductie terugverdienen. Ze hebben afspraken met afnemers en ook hier geldt: je doet het pas als je er zeker van bent dat de buurman het ook doet. Bovendien is het maar de vraag of de mogelijkheid voor productieafspraken voor heel 2017 gaat gelden, of dat deze – zoals de Europese regeling nu voorschrijft – in het voorjaar stopt.

Geld nodig voor stoppers

Voor een stoppersregeling is vooral veel geld nodig. Het moet boeren over de streep trekken om in 2017 al te stoppen en niet pas in 2018, waarin ze zeker zijn dat ze een flink bedrag krijgen als ze hun net gekregen fosfaatrechten kunnen verkopen. Het is geen eenvoudige klus om deze regeling populair genoeg te maken. Vraag is of hiervoor voldoende financiering te krijgen is.

De invoering van de Kringloopwijzer kan ook vrij eenvoudig als managementmaatregel, maar dit zal zonder begrenzing van de veestapel niet tot veel minder fosfaatproductie leiden.

€23 miljoen crisisgeld

Het opkopen van koeien is wel effectief. Het ministerie wil hiervoor de €23 miljoen crisisgeld uit Brussel gebruiken. Dat is gelijk geoorloofde staatssteun, want dat is bij iedere andere vorm van opkoopregeling ook een pijnpunt. Bij de crisisgelden stapt de EU over deze hobbel. Van Dam zegt het budget aan fosfaatvermindering te willen besteden, daarmee sluit hij fosfaatvermindering via de varkenssector niet uit. Het budget is immers voor beide sectoren bestemd.

De Tweede Kamer wil donderdagavond 17 november duidelijkheid over het plan van de sector. De hogedrukpan staat op.