‘Quotumsysteem heeft in Italië niet voor vooruitgang gezorgd’

In een serie zoomt Boerderij Vandaag in op de melkveehouderij, de superheffing en het naderende quotumloze tijdperk in Europese landen. Vandaag deel twee: Italië.

Italië is al jarenlang niet zelfvoorzienend als het om zuivel gaat. “We moeten nog steeds 25 procent van de melk en andere zuivelproducten uit Noord-Europa halen”, zegt zuivelanalist Alberto Menghi van het Italiaanse dierenresearchcentrum CRPA.

De Italiaanse melkveehouderij heeft in het quotumtijdperk een duidelijke schaalvergroting doorgemaakt. Dat blijkt uit landbouwtellingen. Volgens die cijfers telde Italië in 1984 337.000 melkveebedrijven. De gemiddelde bedrijfsgrootte was negen melkkoeien. De laatste officiële telling (2010) wees op 50.000 bedrijven met gemiddeld 32 dieren. Recentere Eurostat-cijfers geven een ‘intensiever’ beeld: in 2013 31.578 boeren en 56 melkkoeien.

Er zijn grote regioverschillen. Ongeveer 80 procent van alle melkveebedrijven ligt in het noorden van het land (Po-vlakte). Hier zijn de veebedrijven ook het grootst. Vooral de regio Lombardije springt eruit met bedrijven die gemiddeld ruim meer dan honderd stuks melkvee hebben.

De Italiaanse melkveehouderij als geheel groeit niet echt. Het aantal bedrijven daalt sneller dan de schaalvergroting kan compenseren. Volgens Eurostat telde Italië in 2013 1,86 miljoen melkkoeien, inclusief buffels. Dat waren er in 2000 2,08 miljoen en in 2009 1,88 miljoen. En die laatste cijfers waren zonder buffels.

De totale koemelkproductie bedroeg in 2013 krap 10,4 miljard kilo. Dat was het laagste productieniveau in zeven jaar tijd. In de noordelijke regio’s heeft de sector vooral van twee dingen last: de relatief hoge kostprijs van melk en de pittige grondprijs.

Basis is onjuist

Dit laatste quotumjaar koerst Italië voor het eerst in vijf jaar tijd af op superheffing, en dat is wennen. In de periode april-december 2014 werd 3,3 procent meer melk aangevoerd dan in dezelfde periode in 2013 (bron: Eurostat). Toch hebben de Italianen al behoorlijk op de rem getrapt: in juli-augustus 2014 was de overschrijding nog meer dan 5 procent.

Alberto Menghi stelt dat het quotumeinde een goede, maar late beslissing is. Over het quotumtijdperk is hij helder: “Het heeft geen zin op basis van landenproducties quota te bepalen. Dat moet op basis van landenconsumpties gebeuren.”

Hij wijst daarbij vooral met de vinger naar Noord-Europese landen. “Nederland en Duitsland zijn respectievelijk voor 160 en 120 procent zelfvoorzienend met melk. En ook een land als Frankrijk zit nog op 116 procent.” De 75 procent van Italië steekt er schril bij af.

Het quotumtijdperk was voor Italië ook geen onverdeeld succes. Menghi: “In 1993 was de melkprijs in Lombardije omgerekend € 32 per 100 kilo. Nu is dat – met een hogere kostprijs – € 35. Dan kun je moeilijk zeggen dat het quotumsysteem voor vooruitgang heeft gezorgd en dat het de Italiaanse melkveehouderij goed heeft beschermd.”

Hij pleit voor een ‘redelijker’ Europees quotumsysteem. Een die voor Nederland zeer ongunstig zou zijn. “Een grens van 100 procent zelfvoorzienend per land zou veel beter zijn”, aldus de onderzoeksman. “Nederland moet dan 60 procent inleveren, maar het herstelt de milieudruk op jullie land. Want grond is helemaal niet geschikt voor zo’n intensieve productie.”