Westerse kijk maakt kolchoz toekomstproof

Kazachstan stimuleert boeren om veehouderijen en zuivelverwerking op te starten, zodat het land qua zuivel meer zelfvoorzienend wordt.

Subsidie op Kazachse zuivel

Dat de Kazachse overheid zuivel flink subsidieert, is agrarisch ondernemer Kuanysch Rakischev niet ontgaan. De oude grupstal voor 100 koeien werd met Westerse technieken gerenoveerd. Enkele jaren terug verrees een nieuwe stal voor 600 koeien.

Het rantsoen van de koeien bestaat uit gras, mais en geheleplantsilage (GPS). De stal van 600 koeien is vooral bevolkt met Fleckvieh. Volgens Rakischev is dit robuuste ras beter opgewassen tegen de extreme kou in de winter (min 30 graden) dan een ras als Holstein.

Werk voorkomt leegloop platteland

In 1999 werd de kolchoz geprivatiseerd en verdeeld onder de werknemers. In 2003 ging het bedrijf failliet door mismanagement, Rakischev nam het bedrijf over. Inmiddels is hij de enige aandeelhouder. De hoofdtak van het bedrijf is nog steeds akkerbouw, maar Rakischev heeft de melkveetak uitgebreid om zo jaarrond werk te kunnen bieden aan zijn medewerkers.

Werk voorkomt leegloop van het platteland.
Een werknemer verdient 80.000 tenge per maand, omgerekend € 400. Een deel van het loon wordt ook in natura uitbetaald, zoals veevoer voor backyard farming van de dorpelingen en kolen voor verwarming.

Van oormerk tot registratieprogramma

Tijdens de rondleiding over het bedrijf valt op hoe netjes het is. Op veel bedrijven in Oost-Europa ziet Boerderij dat wel eens anders. In een schuur staan de iglo’s voor kalveren. Sinds vorig jaar staan de iglo’s onder dak, omdat ze ’s winters vol sneeuwden. In de hoek van de schuur staat een soort oven; het is een droger waarin pasgeboren kalveren worden gedroogd zodat ze ’s winters niet te snel afkoelen.

Oormerken zijn bij wet niet verplicht. Toch heeft elk kalf een oormerk met daarop zijn geboortedatum, voor de eigen registratie.

De koeien van de ligboxenstal worden tweemaal daags gemolken in een 2×12 visgraat van fabrikant GEA. Naast de melkput is een klein kantoortje, waar een registratieprogramma van GEA de productie van alle koeien bijhoudt.

De kalveriglo’s staan sinds vorig jaar niet meer buiten. Ze sneeuwden te vaak in. De oormerken van de kalveren vermelden hun geboortedatum.

Vaag over kengetallen

De ondernemer weet precies wat hij wel en niet wil vertellen aan Boerderij. Ondanks dat het registratieprogramma alles registreert, blijft hij vaag over de kengetallen. Soms doet de Russisch sprekende Rakischev net of hij de vragen van de tolk niet goed begrijpt.
Vragen over kostprijs gaat hij uit de weg. Rakischev weet dit echter allemaal best.

Kazachse ondernemers zijn trots op hun bedrijven en willen deze best tonen aan de buitenwereld, maar zijn uiterst voorzichtig met het delen van kengetallen en financiële resultaten, zelfs al is het in een Nederlands vakblad. Wie weet wie er allemaal meeleest. Steek je als ondernemer in Kazachstan boven het maaiveld uit, dan proberen al snel allerlei andere partijen daar beter van te worden. “Als ondernemer in Kazachstan is het beter om een beetje in de luwte te opereren”, vertelt de tolk later.

Kazachse ‘weidegang’

Kazachse melk- en yoghurtpakken in de supermarkten in hoofdstad Astana tonen haast Hollandse taferelen: grazende koeien in groene weides met op de achtergrond een karakteristieke schuur. Hoewel er meer dan genoeg ruimte is rondom het bedrijf, is weidegang er niet aan de orde. Daar lenen de droge hete steppes zich niet voor.
In tegenstelling tot veel Kazachse collega’s houdt Rakischev zijn dieren niet constant op stal. Zo lang de winter niet is ingevallen, lopen de koeien uit de ligboxenstal overdag buiten in een omheind zanderig perceel. Dat komt de gezondheid van de koeien ten goede, vindt de ondernemer.

Rakischev wil op zijn bedrijf de genetica van zijn dieren verbeteren. Ook wil hij de teelt van krachtvoer naar een hoger plan brengen. Daarnaast richt hij zich op goede scholing van zijn werknemers. Zo stuurde hij zijn hoofdveterinair een jaar naar een hogeschool in Duitsland, zodat hij op de hoogte is van de nieuwste inzichten op het gebied van dierverzorging en rantsoensamenstelling.

In de schuur staat een apparaat waarin pasgeboren kalveren in de winter worden gedroogd. Dat voorkomt te snel afkoelen.

Melkfabriek 500 kilometer verderop

De ondernemer levert zijn melk aan het Franse zuivelconcern Lactalis, dat ook in Kazachstan actief is. De fabriek ligt op 500 kilometer afstand in Pavlodar. In Kazachstan is een dergelijke afstand niet ongewoon. Rakischev levert dagelijks 8.000 tot 9.000 liter melk.

Ondanks dat Kazachstan niet zelfvoorzienend is, is de melkprijs de laatste tijd flink gedaald. Vorig jaar lag de prijs nog op 60 cent per liter, nu is deze gedaald tot iets meer dan 30 cent. Daarbovenop betaalt de staat een subsidie van 8 cent per liter. Ondanks dat Rakischev zijn kostprijs niet wil zeggen, wil hij wel kwijt dat het voor 38 cent nog steeds winstgevend is om te melken. Rakischev wil nog een stal voor 1.200 koeien bouwen.