Sterrenvlees van de Groningse klei

Piet Glas (50) heeft samen met broer Johan en zus Grietje een akkerbouw- en pluimveebedrijf in Loppersum (Gr.). De akkerbouwtak is 125 hectare. Het bouwplan bestaat uit suikerbieten, pootaardappelen, granen en koolzaad. De pootaardappelgrond (20 hectare) wordt dit jaar verhuurd. Familie Glas gebruikt een deel van de grond (23 hectare) vanaf dit jaar voor biologische akkerbouw. “Het is nog even de vraag hoe we dat gaan invullen. Daar ligt een mooie uitdaging”, zegt Piet Glas.

Een overzichtsfoto van boerderij Eikemaheert. Rechts op de foto is de pluimveestal zichtbaar. Hier hield de familie Glas tot drie jaar geleden 30.000 gangbare vleeskuikens. Inmiddels is de stal omgebouwd voor 20.000 scharrelvleeskuikens. Op een tweede locatie houdt het bedrijf nog eens 4.800 biologische vleeskuikens. “Het medicijngebruik in de gangbare vleeskuikenhouderij werd een automatisme. Dat begon me tegen te staan. Ik had er geen zin meer in om op die manier kippen te houden”, zegt Glas. “Dat zeg ik trouwens zonder mijn collega’s uit de gangbare vleeskuikenhouderij af te willen vallen.”

Glas stapte drie jaar geleden over op het houden van scharrelvleeskuikens. Hij investeerde €15.000 om de stal aan te passen. Er kwamen zestien lichtplaten in het dak en er verrees een buitenuitloop. “Die moet ik aanpassen. De uitloop voldoet nu niet aan de eisen. Het kippengaas is niet volledig dicht. De kans op insleep van ziektes als vogelgriep wordt daardoor vergroot.”

De uitloop is deze ronde niet in gebruik. In plaats van de gebruikelijk 20.000 scharrelvleeskuikens heeft Glas nu 15.000 kippen in zijn stal. De pluimveehouder verwacht dat het dichtmaken van de uitloop nog eens €5.000 gaat kosten.

Zo ziet de stal er van binnen uit. De kuikens zijn hier veertien dagen oud. Glas zet elf dieren per vierkante meter op. De kuikens zijn van een langzaam groeiend ras. In 56 dagen groeien ze richting zo’n 2.350 gram. Glas gebruikt twee van de drie aanwezige voerlijnen. “Tijdens de IKB-controle werd gezegd dat de afstand tot de voerpannen vanuit het midden van de stal te groot is. Ik zie het probleem niet. De kuikens kunnen naar hartenlust scharrelen en lopen graag.”

De scharrelvleeskuikens van Glas worden afgenomen door Plukon. Het vlees wordt onder de noemer ‘Puur en Eerlijk’ verkocht bij Albert Heijn. De Dierenbescherming heeft het vlees één ster toegekend. “Met de toezegging dat ik er niet minder van zou worden, heb ik voor scharrelvleeskuikens gekozen”, zegt Glas, die in 2010 omschakelde. “In het eerste jaar waren er wat problemen met de afzet. We hebben toen nog een ronde gangbare vleeskuikens gehad. Daarna niet meer.”

In het jaar dat Glas omschakelde naar scharrelvleeskuikens begon hij ook met biologische vleeskuikens. Die houdt hij op een andere locatie, op een paar kilometer afstand van de thuislocatie. “Op een beurs raakte ik eens in gesprek met Herman Kemper. Hij vermarkt onder meer het biologische Kemper Landhoen. Hij zocht nog mesters, zo vertelde hij. Ik was daarin geïnteresseerd. Ik heb hem nadien nog eens gebeld, waarna hij bij ons langskwam. Toen hebben we de knoop doorgehakt.”

Tijdens de omschakelperiode, die een jaar duurde, kocht Glas een tweedehands stalinventaris. Hij bouwde een bestaande loods om tot kippenschuur. “Toen de omschakelperiode op twee maanden na verstreken was, belde Herman Kemper. Hij vroeg of het allemaal ging lukken met de stal. Ik zei dat het wel goed ging komen, waarna hij de eieren in de broedladen legde. Wij hebben toen nog een paar drukke weken gehad”, kijkt Glas terug. Verderop in deze reportage zijn foto’s van de biologische vleeskuikenstal te zien.

De scharrelvleeskuikens leven volgens een dag- en nachtritme. “We hebben zestien lichtplaten gemaakt. Tien of twaalf platen waren achteraf ook wel voldoende geweest”, zegt Glas. Een baal stro in de stal zorgt voor afleiding. Door extra graan te strooien, stimuleert Glas bovendien het scharrelgedrag.

Het gesneden stro blijft mooi liggen en blijft gedurende de ronde goed droog, zo geeft Glas aan. Van te hoge voetzoollaesiescores heeft de pluimveehouder geen last. “Wij hadden de vorige ronde een score van 1. Dat is nihil. Met 80 punten scoor je al laag.”

“Sinds we scharrelvleeskuikens hebben, gebruiken we tot onze verbazing en genoegen helemaal geen antibiotica meer. Dat geeft heel veel voldoening”, zegt Glas. De uitval is ook zonder antibioticagebruik te verwaarlozen. “We hebben hooguit een paar uitvallers per dag. Over een hele ronde is dat minder dan een procent.” De voerwinst in de vorige ronde was €0,80 per kuiken.

De gaswinning van de NAM in Groningen deed de grond in en om Loppersum meerdere malen beven. Piet Glas maakte recentelijk twee flinke aardschokken mee. “Het ging behoorlijk tekeer. Ik heb geen schade aan de stallen kunnen ontdekken. Maar ik hou het wel goed in de gaten.”

Dierenarts Huub Brandsma van Dierenkliniek Noord-Nederland komt even langs op het bedrijf. Glas en Brandsma nemen kort de lopende zaken door. Brandsma spreekt zijn bewondering uit voor de werkwijze van Glas. “Piet draait hartstikke goed met de scharrelvleeskuikens. Het is niet zijn ambitie om alsmaar te groeien voor een zo hoog mogelijk rendement. Werkplezier is voor hem heel belangrijk.”

“Het is inderdaad een gek schuurtje”, geeft Piet Glas toe, als hij vertelt over de totstandkoming van deze biologische vleeskuikenstal. “Voorheen gebruikten we deze kapschuur voor de opslag van machines en stro. Met tweedehands koelcelwanden hebben we de schuur dichtgebouwd.” Glas investeerde €40.000 om de stal geschikt te maken voor het houden van kippen. Gezien de beperkte dieraantallen is het volgens de pluimveehouder niet rendabel een nieuwe stal te bouwen voor biologische vleeskuikens. “Het is een nichemarkt in Nederland. Er zijn twaalf kuikenhouders die voor Herman Kemper produceren. Het gaat om slechts 5.000 slachtingen per week.”

Zo ziet de stal er van binnen uit. De Smart Air Wall, die Glas vorig jaar aanschafte, staat nog opgesteld. De zijwanden van de stal zijn 3,5 meter hoog, de nokhoogte is 7 meter. De kuikens groeien in elf weken naar een gewicht van drie kilo. In de tweede helft van de mestperiode kunnen ze ook buiten scharrelen. De buitenuitloop bestaat uit twee hectare Groningse kleigrond. Roofvogels pikken wel eens een kippetje weg. De uitval daardoor blijft beperkt, zodat Glas zich er niet druk over maakt. Bijzonder: Glas maakt de biologische vleeskuikenstal droog schoon.

“Plukon is een grote integratie. Herman Kemper heeft een relatief klein bedrijf. Met Plukon staan de afspraken op papier. Met Kemper werk ik op basis van mondelinge afspraken. Kemper zegt: ‘wanneer je van iemand af wil, moet je een contract met hem afsluiten’. Dat schijnt volgens hem een oude molenaarswijsheid te zijn, haha.” Hoewel de afzet niet contractueel is vastgelegd, zorgt dat volgens Glas niet voor problemen. “Er is een stabiele afzetmarkt voor biologische kippen. Kemper kan de schrikbarend hoge biologische voerprijzen doorberekenen aan de klant. Deze nichemarkt lijkt ongevoelig voor de crisis.”

Glas houdt op jaarbasis €12.000 over aan de biologische vleeskuikens. Dat is exclusief arbeid, rente en afschrijving. “Vanwege het aantal kippen ligt het rendement van de scharrelvleeskuikens hoger”, zegt Glas.

Glas ziet op dit moment geen heil in verdere uitbreiding in de kippen. Het op poten zetten van de biologische akkerbouwtak heeft voorlopig prioriteit. “Op de locatie waar we nu onze biologische kippen houden, kunnen we niet verder uitbreiden. Wellicht kunnen we op de thuislocatie nog iets doen.” Provincie Groningen geeft in ieder geval ruimte aan biologische boeren. Die beschouwt de biologische pluimveehouderij niet als intensieve veehouderij.