EU-wet voor kwekersrecht is onhaalbaar

Bescherming van het kwekersrecht in Europese wetgeving is een nauwelijks begaanbare weg. Een expertgroep van de Europese Commissie is tot op het bot verdeeld over de noodzaak om kwekersrecht Europees te regelen.

Dat blijkt uit het eindverslag van de experts, dat woensdag 18 mei is gepubliceerd. De expertgroep heeft zich vooral gericht op de juridische noodzaak en implicaties van eventuele aanpassing van de bestaande regelgeving.

‘Evenwicht vinden tussen patent en kwekersrecht’

Het rapport kwam op tafel tijdens een door Nederland georganiseerd symposium over kwekersrecht en de mogelijkheid om planten of planteneigenschappen te patenteren. Martijn van Dam, staatssecretaris van Economische Zaken, deed aan het begin van het symposium een hartstochtelijke oproep om het kwekersrecht te respecteren. “We willen niet dat bedrijven het monopolie krijgen op natuurlijke eigenschappen van een plant. De natuur is van ons allemaal. Er moet een evenwicht gevonden worden tussen patenten en het kwekersrecht”, aldus Van Dam.

Kwekersrecht wel of niet juridisch borgen

In de Europese Unie hebben Frankrijk, Nederland en Duitsland het kwekersrecht in nationale wetgeving geregeld. Het ‘beperkte kwekersrecht’ regelt het vrije gebruik van plantaardig materiaal voor de verdere ontwikkeling van nieuwe rassen.

In de expertgroep waren deskundigen die het idee van kwekersrecht totaal afwijzen, anderen vinden het niet nodig kwekersrecht juridisch te regelen. En als ze dat wel willen regelen ligt de vraag op tafel of dat in nationale of EU-wetgeving moet. Een meerderheid van de experts vindt het niet nodig om het kwekersrecht juridisch te borgen.

Jean Bergevin, bij de Europese Commissie belast met intellectueel eigendom, benadrukt dat de expertgroep zich vooral heeft beziggehouden met de juridische aspecten. “Er is ook een economische en maatschappelijke dimensie.” Volgens Bergevin ligt de oplossing mogelijk meer in de rechtspraak, dan in de wetgeving.

Patent op bepaalde planteneigenschappen

Het Europees Patentbureau (geen onderdeel van de Europese Unie) accepteerde vorig jaar het patent op bepaalde planteneigenschappen. Het gaat om eigenschappen die voorkomen in uitgangsmateriaal in openbaar toegankelijke genenbanken. Bert Visser, beleidsmedewerker van het Centrum voor Genetische Bronnen, zegt dat met de patentering de met overheidsgeld samengestelde verzamelingen uitgangsmateriaal worden geprivatiseerd, omdat niemand (behalve de patenthouder) er ongestraft gebruik van kan maken.

Meer juristen, minder kwekers

Kweker Bart Vosselman van De Bolster zegt dat hij noodgedwongen is gestopt met de verdere veredeling van een broccolivariant, omdat hij gebruik maakte van uitgangsmateriaal dat nu onder een patent valt. Hij zegt dat met de huidige praktijk het aantal juristen zal toenemen, maar het aantal kwekers afneemt.

En dat is nu juist niet in het algemeen belang, betoogt staatssecretaris van Dam. Boeren en tuinders staan voor de uitdaging de groeiende wereldbevolking te blijven voeden met duurzaam geproduceerde voedingsmiddelen. Dat moet volgens hem mogelijk zijn zonder de Europese wetgeving op de kop te zetten. Hij meent dat een deel van de problemen kan worden opgelost door onzekerheden die de EU-regels omgeven weg te halen. Patenten kunnen worden verleend op werkelijk innovatieve uitvindingen, niet op ontdekkingen in de natuur, vindt Van Dam. Hij zegt dat deskundigen van het Europese Patentbureau en het Europese Communautair Bureau voor Plantenrassen (CPVO) de koppen bij elkaar moeten steken om een oplossing te vinden.