Verdere daling grondprijs verwacht

Afgelopen kwartaal daalde de gemiddelde grondprijs in Nederland. Die neerwaartse trend lijkt zich door te zetten.

Cijfers van het Kadaster tonen aan dat in het derde kwartaal van dit jaar de waarde van grasland daalde naar €48.900 per hectare. Een kwartaal daarvoor werd nog gemiddeld €53.000 betaald. Een hectare bouwland bracht nog wel meer op, namelijk gemiddeld €67.600 per hectare. In het tweede kwartaal werd €66.500 betaald.

“Vraag naar grond is er wel. De groep boeren die het kunnen betalen wordt steeds kleiner”, zegt Hans Peters, voorzitter sectie Agrarisch Vastgoed van brancheorganisatie VBO Makelaar. In juni dit jaar voorspelde Rabobank al dat de grondprijs gaat dalen. Alleen kwalitatief hoogwaardige akkerbouwgrond behoudt zijn waarde. Die voorspelling klopt dus.

‘Gemiddelde grondprijs gaat dalen’

“De gemiddelde grondprijs in Nederland gaat dalen”, bevestigt Arjan Ausma, sectormanager akkerbouw en adviseur bij Rabobank. Hij spreekt hierover dinsdag 15 november tijdens het congres Grondgebonden Ondernemen in Kamerik. Ausma: “Je ziet 2 bewegingen. Goede gronden, die veelzijdig inzetbaar zijn, zijn prijshoudend of worden nog duurder. In regio’s waar alleen grasland is daalt de prijs. Dat zie je nu al gebeuren.”

NVM: prijs wel stabiel

Makelaarsvereniging NVM ziet het anders. “De grondprijs is nog steeds stabiel”, zegt Ard Klijsen, voorzitter vakgroep Agrarisch & Landelijk Vastgoed bij NVM. “Er is veel vraag naar grond”, benadrukt hij. De NVM laat weten dat uit zijn eigen cijfers (alle transacties van NVM-makelaars) blijkt dat de prijs voor grasland stabiel is gebleven.

“Per sector is de grondmarkt verschillend. In 2015 bepaalde de melkveehouderij de grondprijs. Dit jaar zijn het de varkenshouders en met name de akkerbouwers die de grondprijs bepalen. De NVM-grondprijs steeg licht in het derde kwartaal van dit jaar ten opzichte van het tweede kwartaal”, aldus Klijsen.

Fosfaatrechten en grondgebondenheid

Oorzaak van de prijsdaling is de lage melkprijs, invoering van fosfaatrechten en de AMvB Grondgebonden groei melkveehouderij. De Rabobank en LTO Nederland verwachten het komend jaar een hausse aan bedrijfsbeëindigingen in de melkveehouderij. Peters: “Je krijgt dus meer aanbod van landbouwgrond. Er wordt nu zelfs al gesproken over een stoppersregeling in de melkveehouderij.”

Banken terughoudend met verstrekken leningen

Volgens Peters en Ausma lopen potentiële kopers tegen het probleem aan dat zij de grond niet gefinancierd krijgen. “Men wil wel kopen, maar kan het niet”, zegt Peters. “Met de huidige grondprijzen is het heel lastig voor de bank om alles netjes rond te rekenen”, aldus Ausma. Banken zijn zeer terughoudend geworden met het verstrekken van nieuwe leningen aan melkveehouders, voor uitbreiding van het bedrijf of overname. De banken willen eerst politieke duidelijkheid over de invoering van fosfaatrechten.

Hoeveel de grondprijs nog gaat dalen, is koffiedik kijken. “Grasland is onlangs al bijna 10% goedkoper geworden. Misschien gaat die prijs nog wel een keer met 10% omlaag. Dat is sterk afhankelijk van de prijzen van fosfaatrechten. Die rechten konden wel eens een stuk goedkoper worden als meer bedrijven stoppen”, aldus Peters.

‘Niet kopen maar samenwerken’

Ausma roept boeren op om meer te gaan samenwerken. Geen grond kopen, maar op een andere manier, door bijvoorbeeld een samenwerking aan te gaan met een andere boer, het bedrijfsareaal vergroten. Ausma: “Bedrijven zijn vaak zwaar belast met vreemd vermogen. Kwetsbaar dus. Kijk ook naar andere mogelijkheden en belast niet alleen je eigen balans.” De Rabo-man doelt op bijvoorbeeld erfpachtconstructies, of het inschakelen van hulp van een particuliere belegger, om zo extra grond te krijgen.

VBO-voorzitter Peters is geen voorstander van dergelijke erfpachtconstructies. “Je haalt een stuk zekerheid weg onder je bedrijf. Bij zo’n erfpachtconstructie financiert de boer 20 tot 30%. De rest is afkomstig van de belegger, zoals Fagoed, ASR of bijvoorbeeld kerkelijke instellingen. De boer kan de grond dan huren voor 2 tot 3% van de grondwaarde. Natuurlijk heeft erfpachtrecht een waarde, maar als de looptijd voorbij is, dan is de grond voor de erfpachter, en is de boer zijn geïnvesteerd bedrag van 20 of 30% kwijt”, waarschuwt Peters.