WNF: agrarisch natuurbeheer niet afdoende

Agrarisch natuurbeheer werkt niet afdoende, aldus het Wereld Natuur Fonds (WNF). De natuurorganisatie pleit daarom voor een omslag naar ecologisering van de landbouw.

Dat het met weidevogels slecht gaat was al bekend, maar uit het rapport ‘Living Planet – Natuur in Nederland 1990-2014’ van het Wereld Natuur Fonds (WNF) blijkt dat ook vlinders het loodje leggen. Daarbij concludeert het WNF dat het zowel in het agrarisch landschap slecht gaat met vogels en vlinders, als in de open natuurgebieden. De oorzaak, zo meent WNF: intensieve landbouw.

Natuur onverminderd onder druk

Het Living Planet-rapport schetst een trend in dierpopulaties in Nederland tussen 1990-2014. Alhoewel het totale aantal dieren met 15 procent toenam in Nederland, staat de natuur op het land nog onverminderd onder druk, vooral door intensieve landbouw, zo staat in het rapport.

In het agrarische gebied, dat 70 procent van Nederland bestrijkt en het grootste leefgebied is van dieren, daalt het aantal dieren nog dramatisch: met 40 procent sinds 1990, gebaseerd op 48 soorten. Ook het agrarisch natuurbeheer en andere inspanningen zetten te weinig zoden aan de dijk, meent het WNF, weidevogels en vlinders op het platteland nemen nog steeds zorgwekkend snel af. Ook in de duinen, het heidelandschap en de extensief beheerde graslanden staat de natuur er slecht voor.

Open gebied groeit dicht vanwege stikstofdepositie

Vogels en vlinders hebben te lijden van de stikstofdepositie, aldus WNF, waardoor open gebieden dichtgroeien met onder meer grassen. In de open duinen is de vergrassing als gevolg van stikstofdepositie extra groot doordat konijnen, van oudsher de natuurlijke begrazers, onder virusziekten hebben geleden. Zowel dagvlinders als broedvogels zijn als groep achteruitgegaan. De haas bleef stabiel, de das en de hamster zijn vooruitgegaan, de hermelijn en de wezel gingen achteruit.

Aantallen boerenlandvogels lopen terug

De weidevogels zijn onder vogels volgens WNF de meest bekende slachtoffers van intensivering, maar ook andere boerenlandvogels gaan achteruit. De aantallen van de kievit, scholekster, grutto en tureluur zijn meer dan gehalveerd. Ook akkervogels, zoals veldleeuwerik en patrijs, moesten een veer laten, net als soorten van het kleinschalig cultuurlandschap, zoals bijvoorbeeld de zomertortel.

Geen vlinders op boerenland

Vlinders ontbreken nagenoeg in het boerenland, zegt WNF, omdat hun voedselplanten en waardplanten schaars zijn. Vlinders komen volgens WNF alleen nog voor in randen, dijken, bermen en overhoekjes van het agrarisch landschap. Rupsen hebben daarbij te lijden van bestrijdingsmiddelen die vanaf de landbouwpercelen verwaaien.

Landbouw van intensief naar milieusparend

Het WNF noemt de situatie op het land zorgelijk en ziet het agrarisch natuurbeheer als onvoldoende om de neergang in diersoorten te stoppen. WNF-directeur Johan van de Gronden geeft aan dat het prille herstel van het aantal dieren zich alleen kan voortzetten als de intensieve landbouw gekanteld wordt naar naar een milieusparende variant. “Wij zijn niet tegen boeren, maar agrarisch natuurbeheer is onvoldoende om de natuur een kans te geven. Wij zoeken mogelijkheden om samen met boeren de natuur weer op de kaart te zetten.”

Niet boer, maar natuurbeheerder verantwoordelijk

Nerus Sytema, secretaris van agrarisch natuur en landschapsbeheer Boerennatuur reageert: “De boer is niet verantwoordelijk voor de achteruitgang van de dieren in de natuurgebieden. Dat zijn de natuurbeheerders. De prestaties van de agrarische natuurbeheer hebben we de afgelopen tien jaar gevolgd en recent laten beoordelen door Altema en Wymenburg, een onafhankelijk bureau. Er is sprake van een verbetering van de situatie voor wat betreft de vogels. Juist in de terreinen van agrarisch natuurbeheer is sprak van stabilisatie van drie van de vier belangrijkste steltlopers: grutto, tureluur en scholekster. Onze conclusie is: agrarisch natuurbeheer werkt wel, maar we zijn er nog niet. Met de nieuwe aanpak die vanaf 2016 geldt gaan we naar intensivering van het agrarisch natuurbeheer en kunnen we de curve ombuigen naar groei.”