Rentmeesters keuren pachtakkoord af

Wageningen – De NVR wil dat het bestaande pachtnormensysteem wordt aangepast. De pachtprijzen moeten volgens de organisatie gebaseerd zijn op het opbrengend vermogen van de grond en als daarvoor een goede basispacht is verkregen kan volstaan worden met een jaarlijkse indexering om dan na verloop van telkens een periode van tien jaar te beoordelen of de dan geldende pachtprijzen nog marktconform zijn.

Een maximale pachtprijs krijgen is niet het belangrijkste: het gaat vooral om de continuïteit van pachtbedrijven en een verpachter moet ook kunnen verdienen. Rentmeester Jan Willemink, voorzitter van de werkgroep pacht van de Nederlandse Vereniging van Rentmeesters (NVR), kan deze boodschap niet vaak genoeg uitdragen. “Pachters moeten de kost kunnen verdienen en de verpachter heeft recht op een goed rendement op zijn vermogen”, zegt hij. In alle discussies die nu worden gevoerd over dit onderwerp ziet de NVR-bestuurder dit te weinig terug.

De NVR vertegenwoordigt zowel verpachters als pachters. Willemink heeft forse kritiek op het huidige pachtstelsel. Hij is ook niet tevreden over de evaluatie van de pachtregelgeving door professor Willem Bruil en het Akkoord van Spelderholt dat daarna werd opgesteld door de juristen Valk, Snijders en Verbakel-Van Bommel. Willemink: “Het Akkoord van Spelderholt is een juristenverhaal: te complex. Juristen willen het graag ingewikkeld houden om zichzelf aan het werk houden.”

De NVR is voorstander dat de markt zijn werk doet, maar wil de huidige pachtvorm reguliere pacht in stand houden. Willemink: “Bij bestaande reguliere verpachtingen zijn van oudsher afspraken gemaakt tussen partijen. Daar willen we niet aan tornen.” Echter de NVR wil wel dat het huidige systeem van pachtnormen op de schop gaat. Het pachtnormenbesluit regelt dat de pachtprijs gebonden is aan maxima. Vooral de grote jaarlijkse schommelingen van de normen is de NVR een doorn in het oog. Nu worden de normen gebaseerd op het gemiddelde inkomen van de boer in de desbetreffende regio. Dat is volgens de NVR onredelijk, omdat goede ondernemers op slechte gronden met een goed inkomen als ‘beloning’ een hoge pachtprijs moet betalen. Omgekeerd geldt hetzelfde. Het is volgens de NVR onredelijk wanneer een verpachter een lage pacht ontvangt voor kwalitatief goede grond omdat de gebruiker het land niet goed gebruikt.

Staatssecretaris Dijksma heeft in een reactie op het akkoord van Spelderholt laten weten dat ze een nieuw pachtsysteem gaat uitwerken op basis van het akkoord en dat er een overgangsregime komt voor bestaande reguliere pachtcontracten. Dat laatste wil de NVR absoluut niet. Ook heeft de vereniging kritiek op de voorgestelde nieuwe pachtvorm ‘nieuwe reguliere pacht’ in het akkoord van Spelderholt, omdat het continuatierecht (automatische verlenging pachtovereenkomst) en indeplaatsstelling (overgaan van pachtcontract op verwante bedrijfsopvolger) van toepassing blijven. Willemink: “Er is geen verpachter die straks het risico wil nemen om de helft van de waarde van zijn grond te zien verdampen, omdat er langdurig, zonder een einddatum, een pachter op zijn grond zit. De verpachter zal daarom eerder voor erfpacht kiezen.”

Alle betrokkenen in pachtersland waren betrokken bij de totstandkoming van het Akkoord van Spelderholt. Partijen zoals de Federatie Particulier Grondbezit, LTO en de Bond van Landpachters steunen het akkoord. De NVR niet. Jan Willemink van de NVR windt zich dan ook op, omdat er wordt gesproken over een breed gedragen akkoord in pachtersland. “Wij als NVR zijn het er in ieder geval niet mee eens”, aldus Willemink. “Het denken en willen verpachten tegen extreem hoge pachtprijzen is gericht op kortetermijnvisie en wat mij betreft rentmeester onwaardig. Van ons mag een langetermijnvisie verwacht worden. Als alle landerijen voor €2.770 per hectare verpacht moeten worden dan kan ik iedereen melden, dat we als rentmeester binnenkort zelf de landerijen mogen exploiteren. Dan houden we geen pachter meer over en bovendien krijgen we binnen korte tijd de landerijen pachtvrij weer terug in een slechte staat, waardoor vermogensverlies voor onze principalen zal optreden”, zegt de NVR-bestuurder.

Doel van de evaluatie en het deelakkoord is staatssecretaris Sharon Dijksma handreikingen te geven waarmee ze aan de slag kan om het pachtlandschap op de schop te nemen. Dat is nodig, want het huidige systeem werkt niet naar behoren. Aan de ene kant is er reguliere pacht met dwingend-rechtelijke bescherming van de pachter en relatief lage pachtprijzen. Anderzijds is er geliberaliseerde pacht met nauwelijks pachtersbescherming en grote contractvrijheid en hoge pachtprijzen.