Regelbare drainage steeds vaker toegepast

Het kan nog simpeler: hier de inloop van een centrale afvoer direct in de sloot. Door de buis eruit te trekken, komt het grondwater op het slootpeil te staan. Met de buis erin bepaalt de hoogte van de uitloop de maximale stand van het grondwater. Staat er flink water in de sloot, dan loopt dat via de buis het drainagesysteem in.

Links het spoor van de eerder aangelegde en inmiddels dicht gestorte centrale afvoer, in dit geval parallel aan de sloot. Rechts in het midden van het talud nog enigszins zichtbaar: de pas aangelegde centrale afvoer van een ander perceel. Dat toont meteen de beperking aan van het variëren met slootwaterpeil als alternatief. Met samengestelde drainage kun je het niveau per perceel regelen zonder dat je andere percelen die op dezelfde sloot afwateren daarmee beïnvloedt.

Het is behoorlijk nat op het perceel in Meijel. Hoewel het in een gebied ligt dat je als droogtegevoelig zou bestempelen is hier juist veel kwelwater uit het nabij gelegen kanaal. Drainage is onmisbaar en wordt hier vanwege kavelruil en samenvoegen van percelen nieuw aangelegd. Regelbaar gedraineerd omdat het moet, maar of in deze specifieke situatie met veel kwel het niveau vaak omhoog gezet gaat worden, is nog maar de vraag.

Je zou het de primaire vorm van regelbare drainage kunnen noemen en zo is het met name in de zandgebieden ook begonnen. Door stuwen te plaatsen en die in hoogte te varieëren krijg je enig grip op de ontwatering van de percelen. Wil je nog wat meer aan de knoppen draaien dan kan dat door een regelbare drainage aan te leggen.

De techniek is er volgens mensen van KnowH2O klaar voor: een op afstand via telemetrie uit te lezen en ook aan te sturen niveau van een samengestelde drainage. - Foto: Bas Worm

Voorbeeld van een bedrijf in de omgeving van Kelpen-Oler. Door regelbare drainage kan het niveau per perceel, maar ook in delen van percelen worden geregeld. Een perceel dat op het oog redelijk vlak lijkt heeft soms toch nog een glooiing van wel 1 tot 2 meter en dan biedt regelbare drainage door meerdere putten aan te leggen ook mogelijkheden om verschillende grondwatertrappen aan te leggen. - Foto: Marcel van Hoorn

Het is het betere loodgieterswerk: eerst is een stukje uit de al eerder gelegde gele buis gezaagd. Daar wordt dan het T-stuk tussen geplaatst en de drainagebuis op gestoken. Niks lijmen, klemmen of plakken. Aan de buis zit een soort kliksysteem waardoor de boel goed vast blijft zitten. Want eenmaal aangelegd kun je er moeilijk bij. Dat is meteen ook het eerste aandachtspunt: een samengestelde drainage moet met de nodige zorg worden aangelegd.

De gele buis is een dikke gesloten buis die het water naar de sloot voert. Met een T-stuk (zwart) wordt de drain op de centrale buis aangesloten. Die mondt uit in een put of bij een draaibaar uiteinde.

Aanleg van en regelbare drainage afgelopen najaar bij Meijel in Limburg. Eerst wordt, in dit geval parallel met de sloot, een hoofdafvoer gelegd. Dat is geen drainagebuis maar een gesloten buis. Dwars op de deze centrale afvoer worden dan de drainages aangesloten. In principe kun je op die manier ook een al bestaande drainage ombouwen.

Hier heeft de centrale buis zijn uitloop op een draaibaar eindstuk. De buis staat nu op zijn laagste stand, maar door de ketting op te trekken kun je de uitloop traploos in hoogte verzetten. Op de kraag aan de uitloop kun je eventueel een pomp aansluiten waardoor je feitelijk een bronbemaling krijgt.

Regelbare drainage wordt steeds meer toegepast. De methode bestaat al tientallen jaren, maar in Nederland heeft het zo n 10 jaar geleden zijn eerste toepassing gekregen in Oost-Brabant en Limburg. Waterschap Maas en Peelvallei stelt het zelfs vanaf 2018 verplicht. Regelbare drainage biedt mogelijkheden om natte natuurgebieden te ontzien, maar boeren kunnen er ook op hun eigen percelen de waterhuishouding mee verbeteren. Tot op zekere hoogte natuurlijk, want blijft het langdurig droog of valt er in korte tijd enorm veel water dan heeft ook drainage zijn grenzen. Peilgestuurd is een aanduiding die veel wordt gebruikt. Twee namen voor hetzelfde, namelijk: variatie aanbrengen in de hoogte van het grondwater. - Foto's: Marcel van Hoorn

Een veel toegepaste methode is een uitloop in een verzamelput. In de put staat een verticale buis die bepaalt hoe hoog het water komt te staan. Eigenlijk vergelijkbaar met een buis in de afvoer van een gootsteen. Hoe hoger de buis, of in de dit geval, hoe hoger het gat in de buis, hoe hoger het grondwater komt te staan. Door de put vol te pompen kun je omgekeerd ook water in de drainage aanvoeren. Ook het hemelwater van de daken van de bedrijfsgebouwen kan zo ondergronds gebufferd worden.